საინვესტიციო ბანკების კრიტიკული როლი განვითარებადი ეკონომიკების მდგრად ზრდაში: საქართველო როგორც მაგალითი
ჩამოტვირთვები
მდგრადი ეკონომიკური ზრდა განვითარებადი ქვეყნების ერთ-ერთი მთავარი გამოწვევაა. ამ კვლევის მიზანია საინვესტიციო ბანკების როლის შეფასება ამ პროცესში, საქართველოს მაგალითზე. კვლევის ჰიპოთეზა არის, რომ მდგრადი ზრდა საჭიროებს არა მხოლოდ კომერციულ საბანკო სისტემას, არამედ სრულფასოვანი საინვესტიციო ბანკების არსებობას, როგორც სტრუქტურული ცვლილებების კატალიზატორის. კვლევა ეფუძნება ლიტერატურის ანალიზს, საქართველოს მაკროეკონომიკური მონაცემების შეფასებას და ფინანსური ინსტიტუტების საქმიანობის შესწავლას. თეორიული ნაწილი აერთიანებს ფინანსური ინტერმედიაციის კლასიკურ თეორიებს მდგრადი ფინანსირებისა და ESG (გარემო, სოციალური, მმართველობა) სტანდარტების თანამედროვე კონცეფციებთან. შედეგები აჩვენებს, რომ საქართველოში, სადაც ფინანსური სექტორი ძირითადად კომერციულ ბანკებზეა დამოკიდებული, სრულფასოვანი საინვესტიციო ბანკის ინსტიტუტი პრაქტიკულად არ არსებობს. კომერციული ბანკების საინვესტიციო ქვედანაყოფები ძირითადად მარტივ ფასიან ქაღალდებზე მუშაობენ და ვერ ასრულებენ კომპლექსურ ფუნქციებს, როგორიცაა დიდი ინფრასტრუქტურული პროექტების ორგანიზება, კორპორატიული შერწყმების ტრანზაქციები ან ინოვაციური პროექტების დაფინანსება. ძირითადი მიზეზებია: სუსტი კაპიტალის ბაზარი, სპეციალისტთა ნაკლებობა, საინვესტიციო ბანკირებისთვის განკუთვნილი რეგულაციების არარსებობა და მოკლევადიან დეპოზიტებზე დამოკიდებული ბიზნეს-მოდელი. დასკვნა: მდგრადი ზრდისთვის აუცილებელია სრულფასოვანი, დამოუკიდებელი საინვესტიციო ბანკების ჩამოყალიბება. ამისათვის საჭიროა: სპეციალური რეგულაციების შემოღება, კაპიტალის ბაზრის გაღრმავება, კადრების მომზადება და გრძელვადიანი კაპიტალის წყაროების მოზიდვა. მხოლოდ ამ პირობებში შეძლებს საქართველო ფინანსური ინოვაციების პოტენციალის სრულად გამოყენებას მდგრადი განვითარებისთვის.
Downloads
Allen, F., & Gale, D. (2000). Comparing financial systems. MIT press.
Barth, J. R., Caprio, G., & Levine, R. (2006). Rethinking bank regulation: Till angels govern. Cambridge University Press.
Berk, J., & DeMarzo, P. (2017). Corporate finance (4th ed.). Pearson.
Boot, A. W. (2000). Relationship banking: What do we know? Journal of Financial Intermediation, 9(1), 7-25.
Boot, A. W., & Thakor, A. V. (1997). Financial system architecture. The Review of Financial Studies, 10(3), 693-733.
Boyd, J. H., & Prescott, E. C. (1986). Financial intermediary-coalitions. Journal of Economic Theory, 38(2), 211-232.
Claessens, S., & Klapper, L. (2005). Bankruptcy around the world: Explanations of its relative use. American Law and Economics Review, 7(1), 253-283.
Claessens, S., & Laeven, L. (2003). Financial development, property rights, and growth. The Journal of Finance, 58(6), 2401-2436.
Demirgüç-Kunt, A., & Detragiache, E. (2002). Does deposit insurance increase banking system stability? An empirical investigation. Journal of Monetary Economics, 49(7), 1373-1406.
Demirgüç-Kunt, A., & Levine, R. (2001). Financial structure and economic growth: A cross-country comparison of banks, markets, and development. MIT press.
Diamond, D. W. (1984). Financial intermediation and delegated monitoring. The Review of Economic Studies, 51(3), 393-414.
Esty, B. C. (2004). Modern project finance: A casebook. John Wiley & Sons.
Gurley, J. G., & Shaw, E. S. (1960). Money in a theory of finance. Brookings Institution.
Haselmann, R., Pistor, K., & Vig, V. (2010). How law affects lending. The Review of Financial Studies, 23(2), 549-580.
Levine, R. (2005). Finance and growth: Theory and evidence. In Handbook of economic growth (Vol. 1, pp. 865-934). Elsevier.
Levine, R., & Zervos, S. (1998). Stock markets, banks, and economic growth. American Economic Review, 88(3), 537-558.
Mishkin, F. S. (2001). The economics of money, banking, and financial markets (6th ed.). Addison-Wesley.
Papava, V. (2016). Georgia's economy: Main directions and challenges. Nova Science Publishers.
Peltzman, S. (1976). Toward a more general theory of regulation. The Journal of Law and Economics, 19(2), 211-240.
Rajan, R. G., & Zingales, L. (2003). The great reversals: The politics of financial development in the twentieth century. Journal of Financial Economics, 69(1), 5-50.
Stigler, G. J. (1971). The theory of economic regulation. The Bell Journal of Economics and Management Science, 2(1), 3-21.
საქართველოს ეროვნული ბანკი. (2023). ფინანსური სტაბილურობის ანგარიში 2023. თბილისი.
საქართველოს ეროვნული ბანკი. (2025). მონეტარული პოლიტიკის ანგარიში 2025 წლის პირველი კვარტალი. თბილისი.
World Bank. (2022). Georgia: Financial sector assessment program (FSAP). Financial Sector Assessment Program (FSAP).
საავტორო უფლებები (c) 2025 ქართველი მეცნიერები
ეს ნამუშევარი ლიცენზირებულია Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 საერთაშორისო ლიცენზიით .
