საკვანძო სიტყვები
რისკ-ფაქტორები
გლაუკომა
რეტინოპათია
მხედველობის სიმახვილე
როგორ უნდა ციტირება
ანოტაცია
დიდია სკრინინგის როლი დაავადებათა ადრეულ გამოვლენაში, პრევენციასა და მენეჯმენტში. ცხადია, სკრინინგის ღონისძიებები ძალზე ფასეულია ოფთალმოლოგიურ პრაქტიკაშიც, მათ შორის, გლაუკომის, დიაბეტური რეტინოპათიის, ასაკობრივი მაკულარული დეგენერაციის, რეფრაქციული დარღვევების, თვალის მემკვიდრეობით დაავადებების დროული დიაგნოსტიკისა და შემდგომში საჭირო ინტერვენციისათვის. სკრინინგის ღონისძიებები, თავის მხრივ, სხვადასხვა ტიპისა და ფორმატისაა. მათ შორის ყველაზ აქტუალურია საზოგადოების ოფთალმოლოგიური ჯანმრთელობის საქველმოქმედო პროგრამები - საქველმოქმედო ორგანიზაციები ხშირად მნიშვნელოვან როლს ასრულებენ საზოგადოების თვალის ჯანმრთელობის პროგრამების ორგანიზებაში, რომლებიც მიმართულია ოფთალმოლოგიური დაავადებების ადრეულ გამოვლენასა და პრევენციაზე. ლაიონსების თვალის დიაბეტური კლინიკა-საქართველოსა და საქართველოს ვეტერანების საქმეთა სახელმწიფო სამსახურის თანამშრომლობის საფუძველზე, 2022-2023 წლებში საქართველოს 16 რეგიონში ჯამში 19 საქველმოქმედო აქცია გაიმართა ომების ვეტერანებისა და მათი ოჯახის წევრებისათვის. აქციების ფარგლებში პაციენტებს უმოწმდებოდათ მხედველობის სიმახვილე, კლინიკური რეფრაქცია, თვალშიგა წნევა, საჭიროების შემთხვევაში ერჩეოდათ სათვალე, უტარდებოდათ ოფთალმოსკოპია და თვალის ბიომიკროსკოპიული კვლევა. პათოლოგიის შემთხვევაში ეძლეოდათ დანიშნულება და საჭიროების მიხედვით, ხდებოდა მათი გადამისამართება რეგიონულ ამბულატორიებსა და კლინიკებში. თითოეული ჩატარებული აქციის შემდეგ ყველა პაციენტის მონაცემები შეგვყავდა Microsoft Excel-ში, რომლის საშუალებითაც შეიქმნა ყველა გამოკვლეული პაციენტის ერთიანი ბაზა. სტატისტიური კვლევისათვის გამოვიყენეთ პაციენტების სქესის, ასაკის, დიაგნოზის, მკურნალობისა და ჩატარებული აქციის ლოკაციის მონაცემები. დაავადებები, რომლებიც ჯამში 637 პაციენტს გამოუვლინდა, დაჯგუფდა დაავადებათა საერთაშორისო კლასიფიკაციის მე-10 გადახედვის (ICD 10) მიხედვით და სტატისტიკურად დამუშავდა SPSS პროგრამით. ყველაზე იშვიათი იყო მხედველობის ნერვისა და მხედველობის გზების ავადმყოფობები, ხოლო ყველაზე ხშირი - თვალის მამოძრავებელი კუნთების ავადმყოფობების, პარალელური მოძრაობის, აკომოდაციისა და რეფრაქციის დარღვევები. რიგი დაავადების - ბლეფარიტის, ანიზომეტროპიის, კონიუნქტივიტისა და პტერიგიუმის შემთხვევაში, გამოვლინდა დაავადების მაღალი სიხშირე მამაკაცებში ქალებთან შედარებით, ხოლო რიგი დაავადებების - მშრალი თვალის სინდრომის, ასაკობრივი კატარაქტის, დიაბეტური რეტინოპათიისა და ფონური რეტინოპათიის შემთხვევაში - დაავადების უფრო მაღალი სიხშირე ქალებში. საინტერესოა, რომ გარკვეულ დაავადებათა შემთხვევაში გამოვლინდა მნიშვნელოვანი განსხვავება დაავადების მქონე ყველა პაციენტის საშუალო ასაკთან. მასალის სტატისტიკური კვლევის შედეგად დასტურდება, რომ რიგი დაავადებები ხასიათდება გამოვლენის უფრო მაღალი ტენდენციურობით სქესის ან საცხოვრებელი ადგილის მიხედვით: კლინიკური დიაგნოზის მქონე პაციენტების საშუალო ასაკზე ნაკლებია საცრემლე ჯირკვლის ავადმყოფობის, კერატოკონუსის, რეფრაქციის დარღვევების მქონე პაციენტების საშუალო ასაკი, რაც ლოგიკურია იმის გათვალისწინებით, რომ პაციენტების ნახევარი 61 და მეტი წლის იყო, ხოლო ჩამოთვლილი პათოლოგიები ნაკლებად ხასიათდება მაღალ ასაკში გამოვლენის ტენდენციით. ხაზგასმით აღსანიშნავია, რომ გამოკვლეული პაციენტების დიდი ნაწილი პირველად იმყოფებოდა მხედველობის სკრინინგზე, ხოლო აგეთვე დიდი ნაწილი იყო ოპერირებული, მაგრამ, გარკვეულ მიზეზთა გამო კონტროლის შეუძლებლობის შედეგად, სწორედ აქციის საშუალებით შეძლეს მხედველობის ორგანოს არსებული მდგომარეობის შემოწმება.მოცემული კვლევის შედეგად გამოვლენილი შედეგებით და იმით, რომ რიგ პაციენტთა შემთხვევაში ჩატარებული აქცია არსებითად გადამწყვეტი აღმოჩნდა სამომავლო ინტერვენციისა და მხედველობის შენარჩუნების თვალსაზრისით, დასტურდება მხედველობის შემოწმების მსგავსი საქველმოქმედო აქციების მაღალი ეფექტურობა და აქტუალობა საქართველოში. ზოგიერთი სტატისტიკური ცვლადის კონკრეტულ ჯგუფში მაღალი სიხშირით გამოვლენის ტენდენცია მიუთითებს რისკ-ფაქტორების არსებობაზე, რომლებიც საჭიროებს დამატებით კვლევას.
წყაროები
Age-Related Eye Disease Study Research Group. (2000). Risk factors associated with age-related macular degeneration. Ophthalmology, 107(12), 2224-2232.
Aldebasi, Y. H., Alsuhaibani, A. H., Khan, A. H., & Alghulaydhawi, F. (2017). Community eye screening for refractive errors in school adolescents in Western Saudi Arabia: A retrospective study. Middle East African Journal of Ophthalmology, 24(3), 148–153.
Ayoub T, Patel N. Age-related macular degeneration. J R Soc Med. 2009 Feb;102(2):56-61. doi: 10.1258/jrsm.2009.080298. PMID: 19208869; PMCID: PMC2642874.
Bhattacharjee, H., Das, K., Borah, R. R., Guha, K., Devi, R., & Bhattarcharyya, P. (2019). Socio-demographic profile and prevalence of refractive error among school-going children in Silchar Town, Assam. Indian Journal of Ophthalmology, 67(4), 529–533
Burr, J. M., Mowatt, G., Hernández, R., Siddiqui, M. A., Cook, J., Lourenco, T., ... & Fraser, C. (2017). The clinical effectiveness and cost-effectiveness of screening for open angle glaucoma: a systematic review and economic evaluation. Health Technology Assessment, 21(62), 1-202
Courtright, P., Metcalfe, N., Hoechsmann, A., Chirambo, M., Noertjojo, K., & Mathenge, W. (2017). Use of our mobile eye units in unexpected disaster response: A case report from Malawi. International Health, 9(5), 291–293
Cumberland PM, Bao Y, Hysi PG, Foster PJ, Hammond CJ, Rahi JS; UK Biobank Eyes & Vision Consortium. Frequency and Distribution of Refractive Error in Adult Life: Methodology and Findings of the UK Biobank Study. PLoS One. 2015 Oct 2;10(10):e0139780. doi: 10.1371/journal.pone.0139780. PMID: 26430771; PMCID: PMC4591976.].
Daiger, S. P., Sullivan, L. S., & Bowne, S. J. (2013). Genes and mutations causing retinitis pigmentosa. Clinical Genetics, 84(2), 132-141.
Donald S. Fong, Lloyd Aiello, Thomas W. Gardner, George L. King, George Blankenship, Jerry D. Cavallerano, Fredrick L. Ferris, Ronald Klein, for the American Diabetes Association; Diabetic Retinopathy. Diabetes Care 1 January 2003; 26 (suppl_1): s99–s102. https://doi.org/10.2337/diacare.26.2007.S99
Eberhardt M, Rammohan G. Blepharitis. [Updated 2023 Jan 23]. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing; 2024 Jan-. Available from: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK459305/
Gilbert, C., Shah, S. P., Jadoon, M. Z., Bourne, R., Dineen, B., Khan, M. A., ... & Khan, M. D. (2015). Poverty and blindness in Pakistan: Results from the Pakistan national blindness and visual impairment survey. BMJ Open, 5(8), e008210.
Gong JF, Xie HL, Mao XJ, Zhu XB, Xie ZK, Yang HH, Gao Y, Jin XF, Pan Y, Zhou F. Relevant factors of estrogen changes of myopia in adolescent females. Chin Med J (Engl). 2015 Mar 5;128(5):659-63. doi: 10.4103/0366-6999.151669. PMID: 25698200; PMCID: PMC4834779.
Kirkizlar, E., Serban, N., Sisson, J. A., Swann, J. L., & Barnes, C. S. (2013). Evaluation of telemedicine for screening of diabetic retinopathy in the Veterans Health Administration. Ophthalmology, 120(12), 2604-2610
Klein, R., Klein, B. E., Jensen, S. C., & Meuer, S. M. (2004). The five-year incidence and progression of age-related maculopathy: the Beaver Dam Eye Study. Ophthalmology, 111(6), 1176-1181.
Li M, Wang Y, Liu Z, Tang X, Mu P, Tan Y, Wang J, Lin B, Deng J, Peng R, Zhang R, He Z, Li D, Zhang Y, Yang C, Li Y, Chen Y, Liu X, Chen Y. Females with Type 2 Diabetes Mellitus Are Prone to Diabetic Retinopathy: A Twelve-Province Cross-Sectional Study in China. J Diabetes Res. 2020 Apr 21;2020:5814296. doi: 10.1155/2020/5814296. PMID: 32377522; PMCID: PMC7191394.
Lv X, Gao X, Hu K, Yao Y, Zeng Y, Chen H. Associations of Humidity and Temperature With Cataracts Among Older Adults in China. Front Public Health. 2022 Mar 31;10:872030. doi: 10.3389/fpubh.2022.872030. PMID: 35433602; PMCID: PMC9008244.
Naidoo, K. S., Leasher, J., Bourne, R. R., Flaxman, S. R., Jonas, J. B., Keeffe, J., ... & Wong, T. Y. (2016). Global vision impairment and blindness due to uncorrected refractive error, 1990–2010. Optometry and Vision Science, 93(3), 227-234.
Quigley, H. A., & Broman, A. T. (2006). The number of people with glaucoma worldwide in 2010 and 2020. British Journal of Ophthalmology, 90(3), 262-267.
Rathi, S., Tsui, E., Mehta, N., Zahid, S., & Schuman, J. S. (2019). The current state of teleophthalmology in the United States. Ophthalmology, 126(9), 1399-1404.
Sherwin, J. C., Reacher, M. H., Keogh, R. H., Khawaja, A. P., Mackey, D. A., & Foster, P. J. (2012). The association between time spent outdoors and myopia in children and adolescents: a systematic review and meta-analysis. Ophthalmology, 119(10), 2141-2151.
Ting, D. S., Cheung, G. C., Wong, T. Y., & Diabetic Retinopathy Global Study Group. (2016). Diabetic retinopathy: global prevalence, major risk factors, screening practices and public health challenges: a review. Clinical & Experimental Ophthalmology, 44(4)
Vajaranant TS, Nayak S, Wilensky JT, Joslin CE. Gender and glaucoma: what we know and what we need to know. Curr Opin Ophthalmol. 2010 Mar;21(2):91-9. doi: 10.1097/ICU.0b013e3283360b7e. PMID: 20051857; PMCID: PMC4326058.
Wajuihian SO, Mashige KP. Gender and age distribution of refractive errors in an optometric clinical population. J Optom. 2021 Oct-Dec;14(4):315-327. doi: 10.1016/j.optom.2020.09.002. Epub 2021 Jan 22. PMID: 33487574; PMCID: PMC8569398.
Wang, F., Wang, H., Tuan, H. F., Nguyen, D. H., Sun, V., Keser, V., ... & Young, T. L. (2018). Next generation sequencing-based molecular diagnosis of retinitis pigmentosa: identification of a novel genotype-phenotype correlation and clinical refinements. Human Genetics, 137(10), 921-939
Zetterberg M, Celojevic D. Gender and cataract--the role of estrogen. Curr Eye Res. 2015 Feb;40(2):176-90. doi: 10.3109/02713683.2014.898774. Epub 2014 Jul 2. PMID: 24987869.
Zhang, X., Saaddine, J. B., Chou, C. F., Cotch, M. F., Cheng, Y. J., Geiss, L. S., ... & Imperatore, G. (2018). Prevalence of diabetic retinopathy in the United States, 2005-2008. JAMA, 304(6), 649-656.
ჩიჩუა ა., ჩიჩუა გ., გორგაძე გ. კლინიკური ოფთალმოლოგიის მორფოლოგიური საფუძვლები. გამომცემლობა წიგნი+ერი, თბილისი, 2021.
ეს ნამუშევარი ლიცენზირებულია Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 საერთაშორისო ლიცენზიით .
საავტორო უფლებები (c) 2024 ქართველი მეცნიერები