ანოტაცია
მოცემული კვლევა მიზანად ისახავს პარალელური დამაკმაყოფილებელი შეზღუდვის (პდშმ) კონგიტური მოდელის შესწავლას. აღნიშნული კვლევა წარმოადგენს აღწერით კვლევას, რომელიც არის პირველი შთაბეჭდილების ექსპერიმენტულ შესწავლაზე მიმართული კვლევითი პროექტის ერთ ერთი კვლევითი ეტაპი. პდშმ მოდელი უკავშირდება სოციალური ინფორმაციის დამუშავების პროცესს და ეფუძნება ასოციაციური ბადის მექანიზმს. მოდელის დაშვების თანახმად ინფორმაციის სტერეოტიპულ დამუშავებას საფუძვლად უდევს აღმქმელის გონებაში გარედან მოწოდებული ინფორმაციის შედეგად ავტომატურად გააქტიურებული ასოციაციების აღძვრა/შეკავების პროცესი. ჩვენ გადავწყვიტეთ შეგვესწავლა ასოციაციების სწორედ ასეთი აღძვრა შეკავების პროცესი რეალური სოციალური სტერეოტიპების მაგალითზე. ამ მიზნით განხორციელდა ხუთი სოციალური კატეგორიის შესწავლა (მზარეული, ლექტორი, ექიმი, ინფორმაციული ტექნოლოგიების სპეციალისტი და ტიპიური ქართველი კაცი), ხოლო შემდგომ გაზომილ იქნა ასოციაციური მახასიათებლების აღძვრა/შეკავების დონე, რომლებიც დადებითან თუ უარყოფითად უკავშირდება ამა თუ იმ გააქტიურებულ სტერეოტიპს. გააქტიურებულ სტერეოტიპულ კატეგორიებს შორის მიმდინარე აღძვრა შეკავების დონის ურთიერთშედარებისა და ამ პროცესის ამავე კატეგორიის თვისებრივ დახასიათებებთან შედარების შედეგად, ნათელი გახდა, რომ აქტივაცია დეაქტივაციის პროცესი რეალურად მიმდინარეობს ნამდვილი აღმქმელის გონებაში. სხვა სიტყვებით, სტერეოტიპის გააქტიურების დროს ასოციაციათა აღძვრა შეკავების პროცესი შინაარსობრივად ემთხვევა და აკმაყოფილებს აღმქმელის გონებაში არსებულ წარმოდგენას ამ სოციალური კატეგორიის შესახებ.
წყაროები
Andersen, Susan M., & Roberta L. Klatzky. (1987). Traits and Social Stereotypes: Levels of Categorization in Person Perception. Journal of Personality and Social Psychology, 53, 2, 235-246
Fiske, Susan Tufts, & Shelley E. Taylor. (1984). Social cognition. Reading, Mass: Addison-Wesley Pub. Co.
Fiske, Susan Tufts, and Mark Pavelchak. “Category Based Versus Piecemeal Based Affective Responses: Developments in Schema-Triggered Affect.” In Handbook of Motivation and Cognition: Foundations of Social Behavior, Ed. R.M. Sorrentino and E.T. Higgins. 167-203 . New York: Guilford Press, 1986.
Fiske, Susan Tufts, Steven Neuberg, Ann E. Beattie, and Sandra J. Milberg. “Category-based and attribute-based reactions to others: Some informational conditions of stereotyping and individuating processes.” Journal of Experimental Social Psychology 23, no 5 , (1987): 399-427
Fiske, Susan Tufts. “Compare and Contrast: Brewer’s Dual Process Model and Fiske et al.’s Continuum Model.” In Advances in Social Cognition Vol 1, Ed. T.K. Srull & R.S. Wyer Jr. 65-76. Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum Associates, 1988.
Gawronski, Bertram, Katja Ehrenberg, Rainer Banse, Johanna Zukova, & Christoph Klauer. (2003). It’s in the Mind of the Beholder: The Impact of Stereotypic Associations on Category-Based and Individuating Impression Formation. Journal of experimental Social Psychology, 39, 16-30
Kunda, Ziva, and Paul Thagard. “Forming Impression from Stereotypes, Traits, and Behaviors: a Parallel - Constraint – Satisfaction Theory.” Psychological Review 103, no 2(1996): 294-308
Kunda, Ziva, Lisa Sinclair and Dale Griffin. “Equal Rating but Separate Meanings: Stereotypes and the Construal of Traits.” Journal of Personality and Social Psychology 72, no 4 (1997): 720-734
Locksley, Anne, Christine Hepburn, and Vilma Ortiz. “Social Stereotypes and Judgments of Individuals: An instance of the Base Rated Fallacy.” Journal of Experimental Social Psychology, no 18 (1982): 23-42
Macrae, C. Neil, & Calen, V. Bodenhausen. (2001). Social Cognition: Categorical Person Perception. British Journal of Psychology, 92, 239-255
Pratto, Felicia, & John A. Bargh. (1991). Stereotyping Based on Apparently Individuating Information: Trait and Global Components of Sex Stereotypes under Attention Overload. The Journal of experimental Social Psychology, 27, 26-47
Quinn, Kimberly, Malia Mason, & Macrae, C. Neil. (2009). Familiarity and Person Construal: Individuating Knowledge Moderates the Automaticity of Category Activation. European Journal of Social Psychology, 39, 852-861
Wittenbrink, Bernd, Pamela L. Gist, and James L. Hilton. “Structural properties of stereotypic knowledge and their influences on the construal of social situations.” Journal of Personality and Social Psychology 72, no 3 (1997): 526-543
ეს ნამუშევარი ლიცენზირებულია Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 საერთაშორისო ლიცენზიით .