საბჭოთა ნაციონალური პოლიტიკის იდეოლოგიური ფესვები: ნაციონალიზმის ხედვა მარქსიზმ-ლენინიზმის კონტექსტში“
DOI:
https://doi.org/10.52340/splogos.2025.02.16საკვანძო სიტყვები:
საბჭოთა კავშირი, ნაციონალიზმი, ეთნიკური კონფლიქტი, მრავალეთნიკური სახელმწიფო, ფედერალიზმიანოტაცია
საბჭოთა კავშირი, როგორც ერთ-ერთი ყველაზე მასშტაბური მრავალეთნიკური იმპერია კაცობრიობის ისტორიაში, თავისი არსებობის განმავლობაში სისტემურად შეეჯახა ნაციონალიზმის მიერ წარმოქმნილ სტრუქტურულ საფრთხეებს. მიუხედავად იმისა, რომ საბჭოთა მმართველობამ გადალახა მრავალი კრიზისი - მათ შორის, ეკონომიკური სირთულეები, ფართომასშტაბიანი ომების შედეგად მიყენებული განადგურებები და შიდა პოლიტიკური რეპრესიები - სახელმწიფოს მდგრადობასა და ერთიანობას საბოლოოდ ძირითადი გამოწვევა ეთნონაციონალური იდენტობების გაძლიერებამ და ეროვნული თვითგამორკვევისკენ მიმართულმა მზარდმა ტენდენციებმა შეუქმნა. საბჭოთა ნაციონალური პოლიტიკა ეფუძნებოდა იდეოლოგიურ დოქტრინას, რომელიც ასახავდა მცდელობას ეროვნულ მრავალფეროვნებასა და ცენტრალიზებულ სოციალისტურ მმართველობას შორის კომპრომისის პოვნისა. მიუხედავად იმისა, რომ კონსტიტუციური დონით უზრუნველყოფილი იყო რესპუბლიკების ფორმალური სუვერენიტეტი და კულტურული ავტონომია, პრაქტიკაში ნაციონალური იდენტობები დაქვემდებარებული იყო ცენტრალურ ხელისუფლებასთან ტრანზაქციულ ურთიერთობებზე. აღნიშნული მოდელი ვერ უზრუნველყოფდა ეთნიკურ ჯგუფებთან გრძელვადიანი ლეგიტიმური კონტრაქტის დამყარებას და ხშირად ემყარებოდა პოლიტიკური ლოიალობისთვის გაცემულ ეკონომიკურ პრივილეგიებს. აღნიშნულ ვითარებაში, ნაციონალიზმი საბჭოთა სივრცეში, გადაიქცა არა მხოლოდ ეთნიკური თვითგამოხატვის მექანიზმად, არამედ ძალადობრივად შეკავებული იდენტობების დესტრუქციულ ძალად, რომელმაც მნიშვნელოვანი როლი ითამაშა საბჭოთა კავშირის დაშლის პროცესში.
##plugins.generic.usageStats.downloads##
წყაროები
Amalrik, Andrei. Will the Soviet Survive Until 1984? New York: Harper and Row, 1970.
Bennigsen, Alexander A., and S. Enders Wimbush. Muslim National Communism in the Soviet Union: A Revolutionary Strategy for the Colonial World. Chicago: University of Chicago Press, 1979.
Bremmer, Ian, and Ray Taras. New States, New Politics: Building the Post-Soviet Nations. Cambridge: Cambridge University Press, 1997.
Bruk, S.I. “Ethnicheskie protsessy i voprosy optimizatsii natsional'no administrativnogo deleniia v SSSR.” In National'nye problemy v sovremennykh usloviakh, 128–143. Moscow: Institute of Marxism-Leninism, CPCC, 1988.
Carrère d'Encausse, Hélène. Decline of an Empire: The Soviet Socialist Republics in Revolt. New York: Newsweek Books, 1979.
Connor, Walker. The National Question in Marxist-Leninist Theory and Strategy. Princeton, NJ: Princeton University Press, 1984.
Gellner, Ernest. Nations and Nationalism. Ithaca, NY: Cornell University Press, 1983.
Gershenkron, Alexander. Economic Backwardness in Historical Perspective. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1979.
Hirsch, Francine. Empire of Nations: Ethnographic Knowledge and the Making of the Soviet Union. Ithaca, NY: Cornell University Press, 2005.
Kramer, Mark. The Soviet Union and Nationalism in the USSR. Cambridge: Harvard University, 1991.
Sporluk, Roman. Communism and Nationalism. New York: Oxford University Press, 1988.
Suny, Ronald Grigor. The Soviet Experiment: Russia, the USSR, and the Successor States. Oxford: Oxford University Press, 2011.
Talmon, J.L. The Myth of the Nation and the Vision of Revolution, 545.
Talmon, J.L. The Myth of the Nation and the Vision of Revolution. London: Secker and Warburg, 1981.
