ზოგიერთი მოსაზრება უნივერსალური კვლევის მეთოდების შესახებ პროფესიულ უსაფრთხოებაში

წინამდებარე ნაშრომი წარმოადგენს იმ მეთოდოლოგიური მიდგომების კომპლექსურ ანალიზს, რომლებიც გამოიყენება პროფესიულ უსაფრთხოებაში რისკების იდენტიფიკაციის, შეფასებისა და მართვის მიზნით. ხაზგასმულია, რომ მიუხედავად დარგობრივი განსხვავებულობისა, პროფესიული უსაფრთხოების კვლევის მეთოდები შეიძლება იყოს უნივერსალური და გამოყენებადი პრაქტიკულად ყველა სფეროში. შესავალ ნაწილში განისაზღვრება პროფესიული უსაფრთხოების კვლევის მნიშვნელობა თანამედროვე ორგანიზაციულ პრაქტიკაში. ნაშრომის მიზანია ისეთი მეთოდოლოგიური ჩარჩოს შექმნა, რომელიც შესაძლებელს გახდის რისკების სისტემურ შეფასებას დარგობრივი სპეციფიკის მხედველობაში მიღების გარეშე. აქვე ხაზგასმულია, რომ რისკების მართვა კრიტიკულად მნიშვნელოვანია პერსონალის უსაფრთხოებისთვის.

ნაშრომში შემოთავაზებულია კვლევის მეთოდების სამი ძირითადი კატეგორია:

• რაოდენობრივი მეთოდები – მოიცავს სტატისტიკურ ანალიზს, გამოკითხვებს, კითხვარებს და გარემოს მონიტორინგს. გამოიყენება რისკების სიხშირის, ინციდენტების და უსაფრთხოების პოლიტიკის ეფექტიანობის შესაფასებლად.
• ხარისხობრივი მეთოდები – ფოკუსირებულია ადამიანურ ფაქტორებზე, ქცევებზე და ორგანიზაციულ კულტურაზე. მოიცავს ინტერვიუებს, ფოკუს-ჯგუფებს, დაკვირვებას და კონკრეტული შემთხვევების ანალიზს.
• შერეული მეთოდები – რაოდენობრივი და ხარისხობრივი მიდგომების კომბინაცია, რაც უზრუნველყოფს კვლევის სიღრმისეულობას და კომპლექსურობას.

მნიშვნელოვანი ადგილი ეთმობა მეცნიერულ ანალიზსა და სინთეზს, როგორც კვლევის ფუნდამენტურ ინსტრუმენტებს. როგორც ცნობილია, ანალიზი საშუალებას იძლევა მოვლენები დაიშალოს შემადგენელ ნაწილებად, ხოლო სინთეზი – მიღებული მონაცემების გაერთიანდეს საერთო სურათში. ეს მიდგომები უზრუნველყოფს როგორც თეორიული, ისე პრაქტიკული საკითხების სიღრმისეულ შეფასებას და ხელს უწყობს სანდო რეკომენდაციების ჩამოყალიბებას.

ნაშრომში წარმოდგენილია რისკების ტიპოლოგია ჯანდაცვისა და სამთო სამუშაოების მაგალითზე, სადაც იდენტიფიცირებულია ფიზიკური, ქიმიური, ბიოლოგიური, ფსიქო-სოციალური, ერგონომიული და ტექნიკური რისკები. ცხრილის ფორმატში ნაჩვენებია, რომ მიუხედავად დარგობრივი განსხვავებულობისა, რისკების საერთო ნიშნები შესაძლებელია სისტემურად შეფასდეს. შემოთავაზებულია აგრეთვე ფუნქციური კლასიფიკაცია, რომლის მიხედვითაც რისკები უნდა შეფასდეს მათი ტიპისა და მოქმედების მიხედვით, რაც წაადგება უნივერსალური მოდელის შექმნის საქმეს, რომელიც შეიძლება წარმატებით გავრცელდეს ადამიანის მოღვაწეობის სხვადასხვა სფეროზე.

დასკვნის სახით აღსანიშნავია, რომ პროფესიული უსაფრთხოების კვლევის მეთოდები უნდა იყოს მოქნილი, ინტეგრირებული და ადაპტირებული სხვადასხვა დარგის სპეციფიკასთან. მათი გამოყენების შედეგად შესაძლებელი უნდა გახდეს რისკების ეფექტიანი მართვა, უსაფრთხოების სტანდარტების გაუმჯობესება და ამის შედეგად უზრუნველყოფილი უნდა იქნეს ორგანიზაციული მდგრადობა.