როგორ უნდა ციტირება
ანოტაცია
კვლევის მიზანს წარმოადგენდა საქართველოს დიდი ქალაქების - თბილისის, ქუთაისის, რუსთავის, ბათუმის და ზესტაფონის ატმოსფერული ჰაერის ხარისხის შესწავლა და მისი ჰიგიენური ანალიზი. არსებული მონაცემების მიხედვით, შესწავლილ ტერიტორიებზე ჰაერის ხარისხის მდგომარეობას ვერ მივიჩნევთ საგანგაშოდ, მაგრამ მაინც აუცილებელია შემდგომი სერიოზული ნაბიჯების გადადგმა ატმოსფერულ ჰაერში შეწონილი მყარი ნაწილაკების (PM2,5 და PM10) და მავნე მინარევების კონცენტრაციის შემცირების მიზნით. ამისთვის, პირველ რიგში, აუცილებელია საქართველოს დიდ ქალაქებში საავტომობილო მოძრაობის მოწესრიგება, დიზელის ძრავის ავტომანქანებიდან ელექტრო- ან ჰიბრიდული ძრავების გამოყენებაზე გადასვლა. ქალაქებში, სადაც განვითარებულია მრეწველობა, სატრანსპორტო გამონაბოლქვების კონტროლთან ერთად, ასევე აუცილებელია სამრეწველო საწარმოებზე ზედამხედველობის გაზრდა, რაც უზრუნველყოფს ამ საწარმოთა გამონაბოლქვების და მათი ატმოსფერულ ჰაერში მოხვედრის შემცირებას. იმის გათვალისწინებით, რომ ნახშირორჟანგი წარმოადგენს ჰაერის დაბინძურების ინტეგრალურ მაჩვენებელს, სასურველია მისი (CO2-ს) ემისიის პერმანენტულად განსაზღვრა კიდევ დამატებით, გონივრულად შერჩეულ ადგილებში, რაც უფრო ნათელ წარმოდგენას შექმნის ჰაეროვანი გარემოს ხარისხზე.
წყაროები
Air quality in Georgia. Air quality index (AQI) and PM2.5 air pollution in Georgia. https://www.iqair.com/Georgia;
Bongioanni P, Del Carratore R, Corbianco S, Diana A, Cavallini G, Masciandaro SM, Dini M, Buizza R. Climate change and neurodegenerative diseases. Environ Res. 2021 Oct;201:111511. doi: 10.1016/j.envres.2021.111511. Epub 2021 Jun 12. PMID: 34126048. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/34126048/;
Calleja-Agius J, England K, Calleja N. The effect of global warming on mortality. Early Hum Dev. 2021 Apr;155:105222. doi: 10.1016/j.earlhumdev.2020.105222. Epub 2020 Oct 6. PMID: 33097356. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33097356/;
Climate Change Indicators: Greenhouse Gases. https://www.epa.gov/climate-indicators/greenhouse-gases;
Gowrisankar A., Priyanka T M C, Asit Saha, Rondoni Lamberto, Kamrul Hassan, Santo Banerjee. Greenhouse gas emissions: A rapid submerge of the world. Chaos. 2022 Jun;32(6):061104. doi: 10.1063/5.0091843. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/35778134/;
Kukhalashvili, V. G. ., Pipia, M. G. ., Gigauri, N. G. ., Surmava, A. A. ., & Intskirveli , L. N. (2022). Study of Tbilisi City Atmosphere Pollution with PM2.5 and PM10-Microparticles During COVID-19 Pandemic Period. Journals of Georgian Geophysical Society, 25(2). https://doi.org/10.48614/ggs2520225958;
Mannuccio Mannucci P., Harari S., Martinelli I., Franchini M. Effects on health of air pollution: a narrative review. Internal and Emergency Medicine. volume 10, pages657–662 (2015). https://link.springer.com/article/10.1007/s11739- 015-1276-7;
Mannuccio Mannucci P., Franchini M. Health Effects of Ambient Air Pollution in Developing Countries. Int. J. Environ. Res. Public Health 2017, 14(9), 1048; https://doi.org/10.3390/ijerph14091048. https://www.mdpi.com/1660-4601/14/9/1048;
Mukherjee A., Agrawal M. A Global Perspective of Fine Particulate Matter Pollution and Its Health Effects. Rev Environ Contam Toxicol. 2018;244:5-51. doi: 10.1007/398_2017_3. PMID: 28361472. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28361472/;
Particulate Matter (PM) Basics. https://www.epa.gov/pm-pollution/particulate-matter-pm-basics#PM;