გლდანის დიდი (თეთრი) ტბის თანამედროვე ეკოლოგიური მდგომარეობა და მისი წყლით შევსების პერსპექტივა

ანოტაცია

გლდანის დიდი ტბა მდებარეობს ქ. თბილისის განაპი­რა ჩრდილოეთ ნაწილში, სოფ. გლდანის სიახლოვეს. ბოლო წლებში, მთელი რიგი ფაქ­ტო­რების გავლენით, მნიშ­ვ­ნე­ლოვნად გაუარესდა ტბის ეკოლოგიური მდგომარეობა, იკლებს წყლის დონე და სარ­კის ზედაპირის ფართობი, გაუარესდა წყლის ხარისხი, ინ­ტ­ენსიურად მიმდინარეობს წყალ­მცენარეთა გამრავლებისა და ეუთროფიკაციის შეუ­ქ­ცე­ვადი პროცესები. ჩვენი კვლევის მიზანს წარმოადგენდა „კვდომის“ პირას მისული ტბის გადარჩენა,  მის შესავსებად საჭირო წყლის რესურსების მოძიება-მიწოდება და მიმდებარე ტერი­ტო­რი­ების სანიტარულ-ეკოლოგიური მდგომარეობის გამოსწორების ღონისძიე­ბათა შემუ­შა­ვება. სამუშაო ინიცირებულია ქ. თბილისის მერიის მიერ და მისი დაკვეთით არის შეს­­რულე­ბუ­ლი. კვლევის ფარგლებში, შესწავლილია ტბის და მიმდებარე ტერიტორიის  მდგომარეობა, ტბის კვების არსებული და პოტენციური წყაროები, განსაზღვრულია ტბა­­­­ზე ნეგატიურად მოქმედი ფაქტორები და სხვ. სანაპიროს გასწვრივ აღინიშნება ჭაობის მცენარეულობით - ისლითა და ლაქაშით და­ჭა­ობებული ადგილები. ტბის სანაპირო ზოლში და მის მიმდებარე ფერდობებზე მრა­ვ­­­­­ლა­­დაა წარმოდგენილი საყოფაცხოვრებო და სამშენებლო ნარჩენებით დაბინძუ­რე­ბუ­ლი ტე­რი­ტორიები. ჩატარებული კვლევების მიხედვით, ტბაში წყლის შემცირების სავარაუდო ფაქ­ტო­რად შეიძლება ჩაითვალოს ტბის სიახლოვეს, ქ. თბილისის შემოვლითი ავტო­მა­გის­ტ­რა­ლისა და რკინიგზის შეწყვეტილი მშენებლობით გამოწვეული რელიეფის ცვლი­ლე­ბა. ასე­ვე, ერთ-ერთი ფაქტორი შეიძლება იყოს ტბის მიმდებარე ტერიტორიის მჭიდრო განა­შე­ნიანება, რომელსაც შესაძლოა ზემოქმედება გამოეწვია და გადაეკეტა ნასერალის ქედის სამხრეთი კალთებიდან მიწისქვეშა, გრუნტის წყლების ჩამონადენი, რომელიც ვერ აღწევს ტბამდე და იტბორება დასახლებულ ადგილებში. აღსანიშნავია აგრეთვე, რომ ტბის ძირი­თა­დი კვების წყარო - ნასერალის ქედის ჩრდილოეთი ფერდობის წყა­რო­ებით შექმნილი პატარა მდინარე აღარ ჩადის ტბაში და ამჟამად უერთდება მდ. მტკვრის მარცხენა შენაკადს - მდ. გლდანულას. ტბაში წყლის შემცირება ასევე უკავშირდება ატმო­ს­ფერული ნალექების წლიური ჯამის შემცირებას, ჰაერის საშუალო წლიური ტემ­პე­რატურისა და აორთქლების მაჩვენებლის ზრდას. რაც შეეხება მიწისქვეშა წყლებს, ტერიტორია სპორადულადაა გაწყლოვანებული. ამიტომ, ჭაბურღილების გაყვანა/მოწყობა არაპერსპექტიული აღმოჩნდა. ტბის წყლით შევსების ერთ-ერთ ალტერნატივას წარმოადგენდა, ახლომდებარე მდ. ხევძამარაზე სარეგულაციო ფარებით აღჭურვილი საინჟინრო ნაგებობის მოწყობა და სა­ტუმ­ბი სადგურის საშუალებით, ტბაში მდინარის წყლის გადატუმბვა. თუმცა, აღ­ნიშ­ნული ვარიანტი მიუღებელი აღმოჩნდა პროექტის სიძვირისა და რთულად გადასა­წ­ყვეტი  ინფრა­ს­ტრუქტურული და ტექნიკური პრობლემების გამო.  გლდანის ტბის შევსების მიზნით ჩატარებულმა კვლევებმა აჩვენა პროექტის გან­ხორ­ციელების როგორც ბუნებრივი რესურსების მწირი შესაძლებლობა, ასევე ურბანუ­ლი მშე­ნებ­ლობით გამოწვეული პრობლემების გადაწყვეტის სირთულე. არა ერთი ვარი­ან­ტის შეს­წავლის შედეგად, ნაპოვნია ერთადერთი გამოსავალი - ტბის წყლით შევსების საუკეთესო ალტერნატივას წარმოადგენს შპს „ჯორჯიან უოთერ ენდ ფაუერი“-ს ბალან­ს­ზე არსებული ბოდორნა-ღრმაღელის წყალგამტარი გვირაბის საშუალებით, მდ. არაგ­ვის წყლის აღება. ჩვენ მიერ ჩატარებული წყლების ქიმიური შემადგენლობის კვლევის შედეგების მიხედვით, დადგინდა, რომ წყალი მაღალმინერალიზებულია - 21 გ/ლ, ხოლო წყლის ტიპი სულფატურ ნატრიუმიან-მაგნიუმიანია; წყალგამტარი გვირაბით მოდენილი მდ. არაგვის წყალი ჰიდროკარბონატულ-კალციუმიან-მაგნიუმიანი ტიპისაა, მისი მინერა­ლი­­­ზაცია განისაზღვრება 0.2 – 0.3 გ/ლ. ასეთი წყლის ჩადინება ტბაში, არა მარტო შემა­ტებს მას წყალს, არამედ მნიშველოვნად შეამცირებს გახსნილი მარილების კონცენ­ტ­რაციას და გააუმჯო­ბე­სებს წყლის ხარისხს. ტბა და მიმდებარე ტერიტორია გადაიქ­ცე­ვა საუკეთესო რეკრეაციულ ზონად, წყალი ვარგისი გახდება საცურაოდ და თევზის მოსა­შენებლად, ადგილი მიმზი­დ­ველი გახდება როგორც ადგილობრივი მცხოვრებ­ლე­ბის­თვის, ასევე ტურისტებისთვის. და ბოლოს გაცნობებთ, რომ განხორციელებული კვლევების შედეგების საფუძ­ველ­ზე, თბილისის მერიასა და შპს „ჯორჯიან უოთერ ენდ ფაუერ“-ს შორის შედგა მო­ლა­პარაკება და გაფორმდა კონტრაქტი - ტბის წყლით შევსებისა და ტბის ირგვლივ სა­რეკ­რეაციო ზონის მოწყობის საკითხი დადებითად გადაიჭრა.