მტკიცებულებებზე დაფუძნებული ფარმაცია: მეცნიერული მიდგომა სამკურნალო საშუალებების უსაფრთხო და ეფექტური გამოყენებისთვის
ჩამოტვირთვები
მტკიცებულებებზე დაფუძნებული ფარმაცევტული პრაქტიკა (Evidence-Based Pharmacy) მნიშვნელოვან მიდგომაა, რომელიც კლინიკურ გარემოში .სამკურნალო საშუალებების ეფექტურ და უსაფრთხო გამოყენებას უზრუნველყოფს. პრაქტიკა ემყარება კლინიკურ გამოცდებს, სამეცნიერო კვლევებს, ოფიციალურ გაიდლაინებს, მეტა-ანალიზებს და ამ ინსტრუმენტების მეშვეობით ფარმაცევტებს ეხმარება მიიღონ პაციენტებზე მორგებული ოპტიმალური გადაწყვეტილებები. ფარმაცევტული პრაქტიკის ეფექტურობა დამოკიდებულია მონაცემთა ინტერპრეტაციის უნარზე, ჩატარებული კვლევების სანდოობაზე და, ასევე, მკურნალობის პერსონალიზებულ მიდგომაზე. სტატია განიხილავს მტკიცებულებებზე დაფუძნებული ფარმაციის როლს, მნიშვნელობას, მისგან გამომდინარე პროცესებს, რომელიც დაკავშირებულია მედიკამენტების უსაფრთხოების კონტროლთან, ექიმებთან თანამშრომლობის ფორმებთან, პაციენტთა ცნობიერების ამაღლების კამპანიებთან. იმის გათვალისწინებით, რომ ამგვარი მიდგომა მეცნიერულ პრინციპებს ეფუძნება, პრაქტიკული გამოყენება მოითხოვს დარგის სპეციალისტთა მუდმივ პროფესიულ განვითარებას, კვლევების შედეგად მიღებული დასკვნების კრიტიკულ ანალიზსა და მჭიდრო კომუნიკაციას სამედიცინო სფეროს სხვა წარმომადგენლებთან. მტკიცებულებებზე დაფუძნებული კვლევები ამცირებს არაეფექტური მკურნალობის შემთხვევებს, უზრუნველყოფს პაციენტების უსაფრთხოებას, ჭარბი დანახარჯების თავიდან აცილებას, ამ თვალსაზრისით, ეკონომიკურად გამართლებული სამკურნალო საშუალებების გამოყენებას და, საბოლოო ჯამში, ხელს უწყობს ჯანდაცვის ერთიანი სისტემის ოპტიმიზაციას. სტატიაში ჩამოყალიბებულია მტკიცებულებებზე დაფუძნებული ფარმაციის, როგორც მეცნიერულად გამყარებული მიდგომის მიზნები, მოყვანილია მაგალითები უკანასკნელ ათწლეულებში ჩატარებული კვლევების საფუძველზე ზოგიერთი OTC (ურეცეპტებოდ გასაცემი) ხველის საწინააღმდეგო სიროფის არაეფექტურობის და პოტენციური საფრთხეების შესახებ, ნაჩვენებია სანდო მეცნიერული კვლევების შედეგების მნიშვნელობა მედიკამენტების გავლენის სანდოობის შეფასების, ეფექტური მკურნალობის მეთოდების შეთავაზების თუ უკვე პრაქტიკაში დანერგილი პრეპარატების შედარებისთვის უკეთესი ალტერნატივის შესარჩევად, წარმოდგენილია კვლევების შედეგად მიღებული მონაცემების სწორი ინტერპრეტირების ძირითადი კრიტერიუმები. ნაშრომში ყურადღება გამახვილებულია ფარმაცევტების გადამწყვეტი როლის მნიშვნელობაზე მტკიცებულებებზე დაფუძნებული სერვისების დანერგვაში და ამ მიმართულებით წარმოდგენილია პრაქტიკული რეკომენდაციები.
Downloads
Smith, J. A., & Nguyen, L. T. (2021). Implementing evidence-based pharmacy practice: Challenges and opportunities. Journal of Pharmacy Practice, 34(2), 123–130.
U.S. Food and Drug Administration. (2020). FDA requests removal of all ranitidine products (Zantac) from the market. Retrieved from https://www.fda.gov/news-events/press-announcements/fda-requests-removal-all-ranitidine-products-zantac-market
National Institute for Health and Care Excellence (NICE). (2014). Lipid modification: Cardiovascular risk assessment and the modification of blood lipids for the primary and secondary prevention of cardiovascular disease. NICE Clinical Guideline CG181.
Schroeder, K., & Fahey, T. (2020). Over-the-counter medications for acute cough in children and adults in ambulatory settings. Cochrane Database of Systematic Reviews, (1), CD001831.
Smith, S. M., Schroeder, K., & Fahey, T. (2021). Over-the-counter (OTC) medications for acute cough in children and adults in community settings. Cochrane Database of Systematic Reviews, (11), CD001831.
Chang, C. C., & Cheng, A. C. (2022). Effectiveness of antitussive agents in treating chronic cough: A meta-analysis. Lung, 200(4), 455–465.
Khan, R., & Patel, S. (2020). The role of evidence-based medicine in clinical pharmacy. International Journal of Clinical Pharmacy, 42(5), 1157–1165.
Garcia, M. M., & Johnson, M. S. (2022). Advancements in evidence-based pharmaceutical care. American Journal of Health-System Pharmacy, 79(14), 1234–1242.
Lee, H. Y., & Kim, S. Y. (2023). Evidence-based practice in community pharmacy: A systematic review. Research in Social and Administrative Pharmacy, 19(1), 45–53.
Sherer JT. Principles of Evidence-Based Medicine. In: Aparasu RR, Bentley JP. eds. Principles of Research Design and Drug Literature Evaluation, 2e. McGraw-Hill Education; 2020. Accessed March 19, 2025.
O'Connor, M., & Gallagher, P. (2024). Barriers to implementing evidence-based practices in hospital pharmacies. European Journal of Hospital Pharmacy, 31(3), 150–156.
Bosson L, Veyer F, Bardet J-D, Vermorel C, Foote A, Allenet B, Bosson J-L. Evidence-Based Pharmaceutical Care in Community Pharmacies: A Survey of 595 French Pharmacists. Pharmacy. 2023; 11(5):161. https://doi.org/10.3390/pharmacy11050161
Mak, I. W., Evaniew, N., & Ghert, M. (2014). Lost in translation: Animal models and clinical trials in cancer treatment. American Journal of Translational Research, 6(2), 114–118.
Hansen, L. A., & Tavassoli, M. (2021). Limitations of animal models in cancer research: A perspective from the pharmaceutical industry. British Journal of Cancer, 125(12), 1585–1592.
Jones, P. H., Davidson, M. H., Stein, E. A., Bays, H. E., McKenney, J. M., Miller, E., ... & Blasetto, J. W. (2003). Comparison of the efficacy and safety of rosuvastatin versus atorvastatin, simvastatin, and pravastatin across doses (STELLAR Trial). The American Journal of Cardiology, 92(2), 152-160.
Alexa JM, Richter M, Bertsche T. Enhancing Evidence-Based Pharmacy by Comparing the Quality of Web-Based Information Sources to the EVInews Database: Randomized Controlled Trial With German Community Pharmacists. J Med Internet Res. 2023 Jun 21;25:e45582. doi: 10.2196/45582. PMID: 37342085; PMCID: PMC10337305.
Sun J, Chen GM, Huang J. Effect of Evidence-Based Pharmacy Care on Satisfaction and Cognition in Patients with Non-Valvular Atrial Fibrillation Taking Rivaroxaban. Patient Prefer Adherence. 2021 Jul 25;15:1661-1670. doi: 10.2147/PPA.S316008. PMID: 34345166; PMCID: PMC8321436.
საავტორო უფლებები (c) 2025 ქართველი მეცნიერები
ეს ნამუშევარი ლიცენზირებულია Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 საერთაშორისო ლიცენზიით .
