ანოტაცია
სტატიაში განხილულია ქუთაისის ისტორიულ მუზეუმში დაცული გამორჩეული ფორმის, ქსოვილისა და ფერის მქონე საქორწინო სამოსი, რომელიც სრულიად განსხვავდება სხვა სახის ანალოგიებისგან. კაბა მუზეუმში შემოტანილია 1970 წელს აჭარის ერთ-ერთი სოფლიდან. საქორწილო კაბა დამუშავებულია სარჩულით. ზედაპირის მასალისთვის გამოიყენება მუქი მეწამული აბრეშუმის ხავერდოვანი ქსოვილი, ხოლო სარჩულისათის – ბამბის ქსოვილი. კაბა ტრაპეციული სილუეტისაა, მისი კალთა და ზურგი მთლიანადაჭრილია, მხრის ნაკერის გარეშე. გვერდის ნაპირებში, გაფართოების მიზნით, სამკუთხა ფორმის დეტალებია შედგმული. კაბას აქვს ოვალური ყელის მრუდი და წელის ხაზამდე ჩახსნილი გულისპირი; ორნაკერიანი სახელო, მაჯებთან შევიწროებული. კაბა მდიდრულადაა გაფორმებული ოქრომკედით ნაქარგი ყვავილოვანი ორნამენტით, რომელიც გულისპირზე, კისრისა და ყელის ნაპირებზე, კალთებზე, ქვედა ბოლოსა და სახელოს ბოლოზე შემოუყვება დახვეწილ მორთულობად. ძალზე საინტერესოა, როგორც ნაქარგობის კომპოზიცია, ისე მისი შესრულების ტექნიკა. ორნამენტის გასაოცარი პლასტიკა ჰარმონიულობითა და ხელოვნების დონეზე აყვანილი უზადო შესრულებით გამოირჩევა. კომპოზიცია წინდაწინ დატანილია მუყაოზე, ამოჭრილია და დამაგრებულია სანახევროდ შეკერილ კაბაზე (გაუკერავია მხოლოდ გვერდის ნაკერები). შემდეგ შესრულებულია რელიეფური ნაქარგობა. განსაკუთრებულ ყურადღებას იპყრობს კაბის კონსტუქცია და ქსოვილზე დეტალების ჩახაზვის მეთოდი. ქსოვილი – განით 45სმ, დანაკარგის გარეშეა გამოჭრილი, რაც ადასტურებს საფუძვლიან ხალხურ გამოცდილებას მასალის ეკონომიურად ჭრის საქმეში. ინტერესს მოკლებული არაა კაბის ტექნოლოგიური დამუშავების თანმიმდევრობა. შესრულებული გვირისტებისა და ნაკერების საფუძვლიანი განხილვა თვალნათლივ მიუთითებს ტრადიციული წესების და ტექნიკური ხერხების ზედმიწევნით ცოდნას. აჭარელი ქალის საქორწილო კაბა უდავოდ იქცევს მნახველის ყურადღებას თავისი საზეიმო ელფერით, გაფორმების დახვეწილობით, გამოჭრის საინტერესო გადაწყვეტითა და დამუშავების ტექნიკის სრულყოფილებით, რაც ადასტურებს, რომ აჭარაში, ისევე, როგორც მთელს საქართველოში, კერვა-ქარგვას საფუძვლიანად იყო დაუფლებული ადგილობრივი მოსახლეობა, რაც თავის მხრივ მეტყველებს საოჯახო ხელსაქმის მრავალსაუკუნოვან გამოცდილებაზე.
წყაროები
მელიქიშვილი ი., ნადირაძე ე., ტოგონიძე ლ. (2013). ქართული ტრადიციული სამოსი. XVIII-XX საუკუნეები Traditional Georgian Attire. 18th-20th Centuries. თბილისი.
კიკნაველიძე ლ., უგრეხელიძე ი. (2013). თუში ქალის ეთნოკოსტიუმი და მისი მოდიფიკაცია თანამედროვე სამოსში. ქუთაისის სახელმწიფო ისტორიული მუზეუმის შრომები, კრებული XXIII;, 240-246.
Ugrekhelidze, I., & Kiknavelidze, L. (2022). Modern design of a costume using the elements of Tushetian women's clothing. Індустрія моди. Fashion Industry.
Dolidze, N., Datuashvili, M., Ugrexelidze, I., Charkviani, I., Chirgadze, K., Lursamanashvili, L., & Kvantidze, G. (2017). Illustrated reference book of georgian national clothing. Kutaisi: ATSU.
დოლიძე, ნ., დათუაშვილი, მ., უგრეხელიძე, ი., ჩარკვიანი, ი., ჩირგაძე, ი., ლურსმანაშილი, ლ., & კვანტიძე, გ. (2016). ქართული ეროვნული სამოსის კვლევა წერილობითი წყაროების, სამუზეუმო ექსპონატებისა და იკონოგრაფიული მასალების მიხედვით. ქუთაისი: აწსუ გამომცემლობა.
სამსონია, ი. (1977). აჭარული ჩაცმულობის ეთნოგრაფიული შესწავლისათვის. ჟურნალი ჭოროხი.
ჩუბინიძე, ელისო, უგრეხელიძე, ირინა, დოღონაძე, ანა, ... & ქუთაისის სახელმწიფო ისტორიული მუზეუმი. (2017). ძველი ქართული ნაქარგობა. ქუთაისი: აკაკი წერეთლის სახელმწიფო უნივერსიტეტი.
ჩუბინიძე, ე., უგრეხელიძე, ი. (2017). ქართული ნაქარგობის ტექნიკა. ქუთაისი: აწსუ გამომცემლობა.
ჩუბინიძე ე., უგრეხელიძე ი., დოღონაძე ა., მსხილაძე მ., ქარციძე ნ. (2019). ნამაგრი სითვის სახეები ქართულ ოქროქარგულობაში. ქუთაისის სახელმწიფო ისტორიული მუზეუმის შრომების კრებული XXVIII, 296-301.
დოლიძე ნ., დათუაშვილი მ., უგრეხელიძე ი., ჩარკვიანი ი., ჩირგაძე ქ., ლურმანაშვილი ლ., კვანტიძე გ. (2017). ქართული ეროვნული სამოსის კონსტრუქტორული და ტექნოლოგიური დაგეგმარება. ქუთაისი: აწსუ გამომცემლობა.
ეს ნამუშევარი ლიცენზირებულია Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 საერთაშორისო ლიცენზიით .
საავტორო უფლებები (c) 2024 ქართველი მეცნიერები