აჭარაში (სამხრეთ კოლხეთში) გავრცელებული ტუჩოსანთა (Lamiaceae.L) ოჯახის სამკურნალო მცენარეთა მრავალფეროვნება და ეთნომედიცინაში გამოყენება
DOI:
https://doi.org/10.52340/idw.2025.18საკვანძო სიტყვები:
ეთნომედიცინა, ტუჩოსანთა ოჯახი, სამკურნალო მცენარე, აჭარაანოტაცია
ნაშრომში განხილულია აჭარაში (სამხრეთ კოლხეთში) გავრცელებული ტუჩოსანთა (Lamiaceae.L) ოჯახში გაერთიანებული სამკურნალო მცენარეების სახეობრივი მრავალფეროვნება და ეთნომედიცინაში მათი გამოყენების ასპექტები, დადგენილია აჭარაში - სამხრეთ კოლხეთში გავრცელებული ტუჩოსანთა ოჯახის სისტემატიკური სტრუქტურა. შესწავლილია ეთნობოტანიკური მონაცემები, შეგროვებული იქნა რეცეპტები, რომლებიც წარმატებით გამოიყენება მოსახლეობაში. კვლევით მეთოდს წარმოადგენს ტრადიციული ექსპედიცია-ექსკურსიის, მცენარეთა კამერული დამუშავების, იდენტიფიკაცის და მოსახლეობასთან ეთნობოტანიკური კითხვარის მიხედვით ინტერვიუს ჩაწერის მეთოდები. აჭარის ფლორისტულ რაიონში ტუჩოსანთა ოჯახის სამკურნალო მცენარეები წარმოდგენილია 12 გვარით და 17 სახეობით. სამ-სამ სახეობას აერთიანებს გვარები: Calamintha და Mentha, ორი სახეობას მოიცავს გვარი Clinopodium, ხოლო გვარები: Glechoma, Lamium, Leonurus, Melissa, Origanum, Scutelaria, Salvia, Satureia, Stachys წარმოდგენილია თითო სახეობით. ყველა მათგანი მრავალწლოვანი ბალახოვანი მცენარეებია. ძირითადად არიან ეთეროვანი ზეთების შემცველი მცენარეები, ამიტომ ისინი მედიცინაში გამოიყენებიან ფართო სპექტრით.
აჭარაში-სამხრეთ კოლხეთში გავრცელებული ტუჩოსანთა (Lamiaceae.L) ოჯახის სამკურნალო მცენარეები გამოიყენებიან შემდეგი დაავადებების დროს: ნაღველმდენი (Calamintha grandiflora, C.nepeta, C.officinali), დამამშვიდებელი, საგულე საშუალება (Leonurus quinquelobatus , Melissa officinalis, Mentha longifolia, Mentha aquatica, Satureia spicigera), დამამშვიდებელი, წნევის დამწევი-(Clinopodium umbrosum, C. Vulgare, Origanum vulgare), სასუნთქი გზების დაავადებები: (Glechoma hederacea, Satureia spicigera), სისხლდენის შემაჩერებელი (Lamium album), კუჭ-ნაწლავის დაავადებები (Mentha pulegium, Satureia spicigera, Salvia glutinosa); ქრონიკული დიარეა (Satureia spicigera), დამამშვიდებელი: (Origanum vulgare, Scutellaria galericulata), ანთების საწინააღმდეგო (Stachys officinalis, Salvia glutinosa).
##plugins.generic.usageStats.downloads##
წყაროები
გაგნიძე (1978-2016). გაგნიძე რ.(საქართველოს ფლორა~. 1-16. თბილისი, მეცნიერება.
ვარშანიძე (2013). ვარშანიძე ნ. აჭარაში გავრცელებული სამკურნალო მცენარეების სახეობრივი მრავალფეროვნება. გამომცემლობა „შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტი“ ბათუმი;
ვარშანიძე ნ.(2014). ვარშანიძე ნ., ასანიძე ნ., და სხვა აჭარაში გავრცელებული სამკურნალო მცენარეები და მათი ბიოეკოლოგია. გამომცემლობა „უნივერსალი“. თბილისი;
საქართველოს მცენარეთა სარკვევი. ტომი I. ,,მეცნიერება”. თბილისი. 1964;
საქართველოს მცენარეების სარკვევი. ტომი II. ,,მეცნიერება”. თბილისი. ტ-II. 1969;
ჯაყელი ე. (2016). ე.ჯაყელი, ნ. ვარშანიძე, ნ. ზარნაძე. „ბიომრავალფეროვნება და საქართველო“, II სამეცნიერო კონფერენცია, მაღალმთიანი აჭარის სამკურნალო მცენარეების ბიომრავალფეროვნება, (ვარშანიძე ნ., ზარნაძე ნ.). თბილისი;
Дмитриева (1990). Определить растений Аджарии. ,,Мецниереба». Тбилиси, т.I.;
Дмитриева (1990). Определить растений Аджарии. ,,Мецниереба». Тбилиси , т.II.;
Jakeli, (2018). Jakeli, E., Varshanidze, N., Diasamidze I., Dolidze K., Zarnadze N. (2018). Biodiversity of medical plants of wild flora in Ajara-South Colchis and their usage in folk medicine. 3-rd International Science Symposium “New Horizons in Science”, Proceeding Book., At Pristina, Cosovo. 80-96;
Manvelidze, (2008). Manvelidze Z., Memiadze, N., Kharazishvili, D., Varshanidze N. Diversity of floral area of Adjara. (List of wild grown plants species). Annalis of Agrarian science, 6 (2), 91-93;
The Plant List a working list of all plant species. 2013 (www.the plant list.org*2013);
Varshanidze (2018). Natela Varshanidze, Nazi Turmanidze, Ketevan Dolidze, Nana Zarnadze, Inga Diasamidze, Tinatin Epitashvili, Tamar Katcharava. Biodiversity of Medicinal Plants Containing Essential Oil and Their Spreading in Adjara, Universal Journal of Agricultural Research,V. 6(3), p.99-104;
Varshanidze (2013). Varshanidze N., Jakeli E.,Turmanidze N., Wild medical plants diversity in Ajara National Parks. AÇÜ Electronic Conference System, International Caucasia Forestry Symposium, Artvin, 2013, 24-26 October..
www.WFO-2024.
ჩამოტვირთვები
გამოქვეყნებული
როგორ უნდა ციტირება
გამოცემა
სექცია
