ანოტაცია
ორგანიზმზე მაიონიზებელი რადიაციის ზემოქმედებით გამოწვეული მავნე შედეგების ამსახველი მასალა სამეცნიერო ლიტერატურაში საკმაოდ მრავლად მოიპოვება. თუმცა, მიუხედავად კვლევების სიმრავლისა, ჯერ კიდევ ვაწყდებით ურთიერთსაწინააღმდეგო მონაცემებს. დღეს, უკვე ეჭვს არ იწვევს რადიაციის დიდი დოზების უარყოფითი გავლენა ჯანმრთელობაზე, თუმცა სარწმუნო მონაცემები და, აქედან გამომდინარე, შეჯერებული აზრი რადიაციის მცირე დოზების ბიოლოგიური ეფექტებისა და მასთან დაკავშირებული ჯანმრთელობის რისკების შესახებ არ არსებობს. ნაშრომი, სწორედ, აღნიშნული საკითხის ირგვლივ არსებული მონაცემების მოკლე მიმოხილვას წარმოადგენს. მაიონიზებელი გამოსხივებით გამოწვეული შედეგების შესწავლისადმი მიძღვნილი კვლევებით დადასტურებულია, რომ მაიონიზებელი რადიაციის მაღალი დოზებით დასხივება საფრთხის შემცველია ადამიანის ჯანმრთელობისთვის, თუმცა მცირე დოზების ზემოქმედების შედეგების შესახებ კვლავ არ არსებობს მეცნიერთა შეჯერებული აზრი, მიუხედავად იმისა, რომ საყოველთაოდ ცნობილია მაიონიზებელი გამოსხივების უზღვრო მოქმედების კონცეფცია და მისი ზემოქმედებით გამოწვეული სტოქასტური ეფექტები, რომელთა განვითარებასაც ზღვრული დოზა არ გააჩნია. აღნიშნულის გათვალისწინებით, მაიონიზებელი გამოსხივების შესაძლო მავნე ზემოქმედების თავიდან აცილების საუკეთესო საშუალებას რადიაციული უსაფრთხოების სახელმძღვანელო პრინციპის (“ALARA” – “as low as reasonably achievable”) განუხრელი დაცვა წარმოადგენს, რაც ნიშნავს რადიაციის ზემოქმედებისგან თავის არიდებას, რომელსაც არ მოაქვს პირდაპირი სარგებელი, თუნდაც დოზა იყოს საკმაოდ მცირე.
წყაროები
gelaSvili k., vefxvaZe n., kilaZe n. radiaciuli higiena. 2014. 242 gv.;
Abalo, Kossi D., Rage, Estelle; Leuraud, Klervi; Richardson, David B.; Le Pointe, Hubert Ducou; Laurier, Dominique; Bernier, Marie-Odile. Early life ionizing radiation exposure and cancer risks: systematic review and meta-analysis.Pediatric Radiology. Open Access. Volume 51, Issue 1, Pages 45 – 56, January 2021. https://www.scopus.com/record/display.uri?eid=2-s2.0-85090790496&doi=10.1007%2fs00247-020-04803-0&origin = inward&txGid = 364c046ed6aa 3c918b9b25 cc6ed6f40b;
Ben D Spycher, Judith E Lupatsch, Marcel Zwahlen,Martin Röösli, Felix Niggli, Michael A Grotzer, Johannesm Rischewski, Matthias Egger, Claudia E Kuehni, Swiss Pediatric Oncology Group; Swiss National Cohort Study Group.Background ionizing radiation and the risk of childhood cancer: a census-based nationwide cohort study. Environ Health Perspect. 2015 Jun;123(6):622-8. doi: 10.1289/ehp.1408548.Epub 2015 Feb 23. PMID: 25707026 PMCID: PMC4455589 DOI: 10.1289/ehp.1408548. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/25707026/;
Ionizing radiation, health effects and protective measures. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/ionizing-radiation-health-effects-and-protective-measures;
Joachim Schüz, Friederike Erdmann. Environmental Exposure and Risk of Childhood Leukemia: An Overview.Arch Med Res. 2016 Nov;47(8):607-614. doi: 10.1016/j.arcmed.2016.11.017. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/28476188/;
Joseph Y Allen, MDJohn R Wingard, MDNicholas Dainiak, MD, FACP. Management of radiation injury. Oct.2022. https://www.uptodate.com/contents/search?search= t r e a t m e n t - o f - r a d i a t i o n - i n j u r y - i n - t h e - adult&sp=0&searchType= PLAIN_TEXT&source=USER_INPUT & searchControl= TOP_PULLDOWN&searc hOffset =1&autoComplete=false&language= &max= 0&in-
dex= &autoComplete Term=#H57;
Julie Lopes, Clémence Baudin, Klervi Leuraud, Dmitry Klokov & Marie-Odile Bernier. Ionizing radiation exposure
during adulthood and risk of developing central nervous system tumors: systematic review and meta-analysis. Nature, Scientific Reports volume 12, Article number: 16209(2022). https://www.nature.com/articles/s41598-022-20462-7;
Justine Berlivet, Denis Hémon, Énora Cléro, Géraldine Ielsch, Dominique Laurier, Sandra Guissou, Brigitte Lacour,Jacqueline Clavel, Stéphanie Goujon. Ecological association between residential natural background radiation exposure and the incidence rate of childhood central nervous system tumors in France, 2000-2012. J Environ Radioact. 2020 Jan;211:106071. doi: 10.1016/j.jenvrad.2019.106071. Epub 2019
Oct 7. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31600676/;
Luís Antunes, Maria José Bento, Manuel SobrinhoSimões, Paula Soares, and Paula Boaventura. Cancer incidence after childhood irradiation for tinea capitis in a Portuguese cohort. Br J Radiol. 2020 Jan; 93(1105): 20180677. Published online 2020 Jan 1. doi: 10.1259/bjr.20180677 PMCID:PMC6948089 PMID: 31674803. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6948089/);
Michal Skrzypek, Artur Wdowiak, Lech Panasiuk,Magdalena Stec, Karolina Szczygie³, Ma³gorzata Zyba³a,Micha³ Filip. Effect of ionizing radiation on the female reproductive system. Ann Agric Environ Med. 2019 Dec19;26(4):606-616. doi: 10.26444/aaem/112837. Epub 2019 Nov 12. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31885235;
Radiation. volume 100D. A Review of Human Carcinogens. Lyon, France, 2012. https://monographs.iarc.who.int/wp-content/uploads/2018/06/mono100D.pdf;
Radiation and Pregnancy: A Fact Sheet for Clinicians.https://www.cdc.gov/nceh/radiation/emergencies/prenatalphysician.htm;
Radiation Protection of the Public and the Environment. General Safety Guide. IAEA Safety Standards Series
No. GSG-8. International Atomic Energy Agency. Vienna, 2018.https://www-pub.iaea.org/MTCD/publications/PDF/
PUB1781_web.pdf;
Radon and Cancer. (NIH) National Cancer Institute.https://www.cancer.gov/about-cancer/causes-prevention/risk/substances/radon/radon-fact-sheet
Rahul Kumar, Orlando De Jesus. Radiation Effects On The Fetus. In: StatPearls [Internet]. Treasure Island (FL):StatPearls Publishing; 2022 Jan. 2022 Apr 30. https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/33232028/;
Siegal Sadetzki, Angela Chetrit, Ben Boursi, Osnat Luxenburg, Ilya Novikov, Arnon Cohen. Childhood Exposure to Low to Moderate Doses of Ionizing Radiation and the Risk of Vascular Diseases. Am J Epidemiol. 2021 Feb 1;190(3):423-430. PMID: 32997139 DOI: 10.1093/aje/kwaa177.