გონიო-აფსაროსის ციხის შესახებ არსებული ახალი ლათინური წარწერები და ოსმალური საარქივო ცნობები
DOI:
https://doi.org/10.52340/gmg2023.01.11საკვანძო სიტყვები:
რომაელები, კოჰორტა, ოსმალები, მეჩეთი, გასამრჯელოანოტაცია
აფსაროსში რომაული გარნიზონის შესახებ სხვა წყაროებთან ერთად ეპიგრაფიკული ძეგლებიც იუწყებიან: აბელას და ფაიუმს საკუთრივ გონიოს ახალი წარწერები დაემატა, რომლებიც იქ მდგარ სხვადასხვა სამხედრო დანაყოფზე მოგვითხრობს. ოსმალური ხანიდან შემონახული ახალი საარქივო ცნობები უფრო მეტად 1547 წ შემდეგ აშენებულ მეჩეთში მომუშავე პერსონალის თანამდებობებზე დანიშვნასა და მათი ანაზღაურების შესახებ საუბრობს.
##plugins.generic.usageStats.downloads##
წყაროები
ასლანიშვილი ლ. რომაული აგური და კრამიტი აფსაროსიდან. ბათუმის სახელმწიფო უნივერსიტეტის შრომები VIII (ჰუმანიტარულ მეცნიერებათა სერია), 2005: 127-132.
ბერი ეგნატაშვილი, ახალი ქართლის ცხოვრება. ტექსტი დადგენილია ყველა ძირითადი ხელნაწერის მიხედვით ს. ყაუხჩიშვილის მიერ, თბილისი, 1959.
ევლია ჩელები, მოგზაურობის წიგნი, ნაკვ. I. თურქულიდან თარგმნა კომენტარები და გამოკვლევა დაურთო გ. ფუთურიძემ, თბილისი, 1971.
ვახუშტი ბატონიშვილი, აღწერა სამეფოსა საქართველოსა. ტექსტი დადგენილი ყველა ძირითადი ხელნაწერის მიხედვით ს. ყაუჩიშვილის მიერ, თბილისი, 1973.
კახიძე ა., მამულაძე შ. სამხრეთ კარიბჭისა და აბანოთუბნის ტერიტორიაზე 1995-1999 წლებში წარმოებული კვლევა-ძიების უმთავრესი შედეგები. გონიო-აფსაროსი IV, 2004: 4-108.
მამულაძე შ., კახიძე ე. გონიოს ციხე განვითარებულ და გვიან შუასაუკუნეებში. ბათუმის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ჰუმანიტარულ მეცნიერებათა ფაკულტეტის სამხრეთ-დასავლეთი საქართველოს სამეცნიერო-კვლევითი ცენტრის კრებული 6, 2009: 167-173.
მამულაძე შ., კახიძე ე., ხალვაში მ. გონიო-აფსაროსი ბიზანტიურ ხანაში (წერილობითი წყაროებისა და არქეოლოგიური მასალის მიხედვით). ბიზანტიოლოგია საქართველოში 2. 2007 წლის 26-28 ოქტომბრის ბათუმი-ტრაპიზონის საერთაშორისო კონფერენციის მასალები, თბილისი, 2008: 405-418.
მამულაძე შ., კახიძე ე., ხალვაში მ. გონიო-აფსაროსი ადრებიზანტიურ ხანაში. საქართველოსა და კავკასიის ისტორიისა და არქეოლოგიის საკითხები. ეძღვნება კიაზო (კონსტანტინე) ფიცხელაურის 80 წლის იუბილეს, თბილისი, 2012: 237-253.
მამულაძე შ., ხალვაში მ., ასლანიშვილი ლ. აფსაროსის რომაული გარნიზონები. კავკასიის მაცნე 2, 2000: 91–95.
ტივაძე ე. კაზაკების მიერ გონიოს ციხის აღება და ქართველებთან მათი ურთიერთობის შესახებ. მაცნე (ისტორიის, არქეოლოგიის, ეთნოგრაფიის და ხელოვნების ისტორიის სერია) 1, 1971: 76-83.
ქართლის ცხოვრება, ტ. I, ტექსტი დადგენილი ყველა ძირითადი ხელნაწერის მიხედვით ს. ყაუხჩიშვილის მიერ, თბილისი, 1955.
შპაიდელი მ. კავკასიის საზღვარი: II ს გარნიზონები აფსაროსში, პეტრასა და ფაზისში. სსსრ მეცნ. აკად. მაცნე, ისტ., არქ., ეთნოგრაფ. და ხელოვნების ისტ. სერია 1, 1985: 134-140.
ხალვაში მ. გონიო-აფსაროსის შიდა ციხის ცენტრალური ნაწილის არქეოლოგიური გათხრების შედეგები. გონიო-აფსაროსი III, 2002: 134-141.
ხალვაში მ., ასლანიშვილი, ლ. ფლავიუს არიანე და აფსაროსის რომაული გარნიზონები. ბათუმის სახელმწიფო უნივერსიტეტის საერთაშორისო კონფერენციის ჰუმანიტარული მეცნიერებები ინფორმაციულ საზოგადოებაში 2 მასალები, 2014: 336-343.
ხალვაში მ., კახიძე ე. აფსაროსი ახ.წ. IV-V სს-ში. ძიებანი 13-14, 2004: 147-150.
Aydin D. Erzrum Beylerbeyiliği ve Teşkilati, Kuruluş ve Genişleme Devri (1535-1566 yy). Ankara, 1998.
Günümüz Türkçesi ile Evliya Çelebi Seyahatnamesi 2, Cilt 1, Kitap 2, Seyit Ali Kahraman, Yücel Dağlı (haz.), Istanbul, 2005.
Kakhidze E. Apsarus. Eirene: Studia Graeca et Latina (Archaeologica) XLIII, 2007: 176-185.
Kakhidze E. Apsaros: a Roman fort in southwestern Georgia. Meetings of Cultures in the Black Sea Region: Between Conflict and Coexistence, Black Sea Studies 8, 2008: 303-332.
Karasiewicz-Szczypiorski R., Kakhidze E. Gonio (Apsarus) in Adjara – Excavations of Roman fort. First Polish-Georgian archaeological mission. Pro Georgia 25, 2015: 179-198.
Karasiewicz-Szczypiorski R. Apsaros. Early headquarters building (principia). New localization?. Pro Georgia: Journal of Kartvelological Studies 26, 2016: 53-63.
Karasiewicz-Szczypiorski R., Mamuladze S., Aslanischvili L., Daszkiewicz M. Ceramic building material from the Roman forts on the Cholchis coast: archaeological data. Polish Archaeology in the Mediterranean 27.1, 2018: 485-526.
Karasiewicz-Szczypiorski R., Mamuladze S., Early fortifications at the Apsaros fort (Gonio, Georgia). New discoveries. Pro Georgia 29, 2019: 63-76.
Khalvashi M., Aslanishvili L., Kakhidze E. Garrisons on the edge of Imperium Romanum. Proceedings of International Conference Ancient Black Sea 12 held to the Odessa State University, 2018: 553-558.
Khalvashi M., Kakhidze E. Concerning to the relationships between eastern Black Sea area and outside world in the Roman and early Byzantine periods. Phasis: Greek and Roman Studies 17, 2014: 189-196.
Speidel M.P. The Caucasian frontier: second century garrisons at Apsarus, Petra and Phasis. Studien zu den Militärgrenzen Roms 3, 1986: 657-660.
Ельницкий Л.А. Из исторической географии древней Колхиды. Вестник древней истории 2, 1938: 307-320.
Мамуладзе Ш., Кахидзе Э. Гонийская крепость во времена развитого и позднего Средневековья. Историко-филологические изыскания, т. 4, Санкт Петербург/Батуми, 2008: 146-155.
Мамуладзе Ш., Халваши М., Асланишвили Л. Римские гарнизоны Апсара. Вестник древней истории 1, 2002: 33-39.
Милорадович О.Д. Средневековые мечети городища Верхний Джулата. Материалы и исследования по археологии СССР 114, 1963: 66-86.
