არაბული ლექსიკა თეიმურაზ ბაგრატიონის “წიგნნი ლექსიკონნის” მიხედვით
DOI:
https://doi.org/10.52340/lac.2022.791ანოტაცია
თეიმურაზ ბაგრატიონის “წიგნნი ლექსიკონნი” XIX საუკუნის I ნახევრით დათარიღებული ლექსიკოგრაფიული ნაშრომია. იგი, ერთის მხრივ, წინამორბედთა (საბა, ვახტანგ VI ..) ნაღვაწზეა დამყარებული, ხოლო მეორეს მხრივ, მომდევნო თაობის ბევრი ლექსიკოგრაფი მისგან ყოფილა დავალებული. ლექსიკონი ძირითადად განმარტებითია, ამასთან ერთად იგი არის თარგმნითი, დარგობრივ–ტერმინოლოგიური, ეტიმოლოგიური და ენციკლოპედიური. ავტორი ხშირ შემთხვევაში ამა თუ იმ სიტყვის წარმომავლობასთან დაკავშირებით არკვევს სიტყვა ძირეული ქართულია თუ უცხო წარმოშობის. განსამარტავ სიტყვას განმარტების პარალელურად ქართული და ასევე არაქართული ასოებით მიწერილი აქვს სპარსული, არაბული, თათრული (თურქული), სომხური, ასურული, ბერძნული, რუსული, ლათინური, ინდური, ქალდეური, ებრაული, გუთური, ფრანგული, იტალიური შესატყვისობანი. სალექსიკონო ერთეულები ძირითადად ამოკრებილია თეიმურაზის ცნობილი ნაშრომიდან – “განმარტება პოემა ვეფხისტყაოსანისა” [თ. ბაგრატიონი 1979:3].
##plugins.generic.usageStats.downloads##
წყაროები
აბულაძე იუსტ. (1916). შაჰ-ნამეს ანუ მეფეთა წიგნის ქართული ვერსიები. ტექსტი გამოსცა და წინასიტყვაობა დაურთო იუსტ. აბულაძემ. ტბილისი: გამომცემლობა „ქართლი“.
ანდრონიკაშვილი, მ. 1965. არაბული სიტყვების სპარსული გზით შემოსვლის შესახებ ქართულში, თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის შრომები, ტ.105, გვ. 297-329.
ანვარი 1382 –انورى ح.(1382). فرهنگ فشرده سخن.تهران: كتابخانه ملى ايران
ბაგრატიონი, თ. 1979. წიგნნი ლექსიკონნი, “მეცნიერება”. თბილისი.
ბარანოვი ხ. 1984. Баранов Х Арабско-русский словарь,„Издатель русский язык”. Москва.
ბერიძე, ვ. 1912. სიტყვის კონა იმერულ და რაჭულ თქმათა. ს.–პტ., Типография императорской академии наук.
გიუნაშვილი – Гиунашвили Дж. (1960). К вопросу о произношении غ/ق в современном персидском языке. თბილისი: სტალინის სახ. თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი.
გრიშაშვილი, ი. 1997. ქალაქური ლექსიკონი. თბილისი: გამომცემლობა „სამშობლო“.
„ვეფხისტყაოსნის” მასალები - საქართველოს მეცნიერებათა აკადემიის ქართული ლიტერატურის ინსტიტუტთან არსებული “ვეფხისტყაოსნის” აკადემიური ტექსტის დამდგენი კომისიის სალექსიკონო ფონდი.
„ვისრამიანი“ (1962). ტექსტი გამოსაცემად მოამზადეს, გამოკვლევა და ლექსიკონი დაურთეს ალ. გვახარიამ და მაგალი თოდუამ. თბილისი: საქ. სსრ მეცნიერებათა აკადემიის გამომცემლობა
ვულერსი – Vullers I.A. (1855). Lexicon Persico-Latinum Etymologicum, Bonnae ad Rhenum,T. I, “Impensis Adolphi Marci”
ზენკერი თ. (1886):. Zenker Th Dictionaire Turc-Arabe-Persan, Leipzig.
თურქულ – რუსული ლექსიკონი (1977). Турецко – русский словарь. Академия наук СССР институт востоковедения. Москва: изд. “Русский язык”
კობიძე დ. (1974). შაჰ-ნამეს ანუ მეფეთა წიგნის ქართული ვერსიები. ტ. III, თბილისი
ლეინი ე.ვ. (1865-1893): Lane E.W., Arabic-English Lexicon,”Frederick Ungar Publishing Co.” New-York.
ლეკიაშვილი ვ. (1992): ორიენტალიზმები ქართულში, საკანდიდატო დისერტაცია, თბილისი
მოინი მ.ა. (1966): Mo’in M.A., Persian Dictionary, Tehran, “Amir qabir”.
მოსე ხონელი (1967). „ამირანდარეჯანიანი”, გამოსაცემად მოამზადა, გამოკვლევა და ლექსიკონი დაურთო ლილი ათანელიშვილმა. თბილისი: „ლიტერატურა და ხელოვნება“
ოსმალურ – თურქული ლექსიკონი (2007). Osmanlı Türkçesi Sûzlüğü. Ankara: Beşinei Basım
რუბინჩიკი იუ. ა. (1964): Рубинчик Ю. А.Персидско-русский словарь, I, II, изд. ,,Русский язык,, Москва
შ. რუსთაველი – „ვეფხისტყაოსანი“, ტექსტი გამოიცა ილ. აბულაძის რედაქტორობით, თბილისი: 1914 გამომცემლობა „მსწრაფლ-მბეჭდავი ნადეჟდა”.
შ.რუსთაველი – „ვეფხისტყაოსანი“, იუსტინე აბულაძის რედაქტორობით. ტფილისი 1926.
შ. რუსთაველი – „ვეფხისტყაოსანი“, რედაქცია, შესავალი წერილი და ლექსიკონი სარგის ცაიშვილისა. თბილისი: 1986 გამომცემლობა „მერანი”.
„რუსუდანიანი“ (1957). ილია აბულაძისა და ივ. გიგინეიშვილის რედაქციით. თბილისი: გამომცემლობა „საბჭოთა მწერალი“
სულხან-საბა ორბელიანი, “ლექსიკონი ქართული”, ტ.I , II, თბილისი 1991 და 1993: “მერანი”.
ქილილა და დამანა (1940). “ქილილა და დამანა” სპარსულიდან თარგმნილი მეფე ვახტანგ მეექვსისა და სულხან-საბა ორბელიანის მიერ. ტექსტი დაადგინა, შესავალი, კომენტარები და ლექსიკონი დაურთო მაგალი თოდუამ. თბილისი: გამომცემლობა: „მერანი“
“ქართული ენის განმარტებითი ლექსიკონი”ტ. I- VIII (პროფ. არნ.ჩიქობავას საერთო რედაქციით), თბილისი 1950-64:”საქართველოს სსრ მეცნიერებათა აკადემიის გამომცემლობა”.
ქუთათელაძე ლ. (1957). სულხან–საბა ორბელიანის ლექსიკონის რედაქციები. თბილისი
ღლონტი ალ. (1984). ქართულ კილო-თქმათა სიტყვის კონა თბილისი: გამომცემლობა „განათლება“
ჩუბინაშვილი დ. (1984): ქართულ-რუსული ლექსიკონი, სასტამბოდ მოამზადა და წინასიტყვაობა დაურთო ა. შანიძემ, “საბჭოთა საქართველო”. თბილისი.
წერეთელი გ. (1951): არაბულ-ქართული ლექსიკონი, „თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის გამომცემლობა”; თბილისი.
წერეთელი კ. (1992): სემიტური q-ს გადმოცემისათვის ქართულში, მაცნე, ენისა და ლიტერატურის სერია, №2, თბილისი
ჯონსონი - Jonson F. (1852), A Dictionary Persian, Arabic and English. London: Published under the Patronage of the Honourable East-india company.
ჩამოტვირთვები
გამოქვეყნებული
როგორ უნდა ციტირება
გამოცემა
სექცია
