ციფრული ფილოლოგია: კლასიკური საფუძვლები, თანამედროვე განვითრება და მომავლის პერსპექტივები
DOI:
https://doi.org/10.52340/lac.2025.33.02საკვანძო სიტყვები:
ტრადიციული ეპისტემოლოგიური პარადიგმა, თანამედროვე დიგიტალურ კონცეფციაანოტაცია
წინამდებარე ნაშრომი წარმოგვიდგენს ფილოლოგიური მეცნიერების განვითარების ტრაექტორიას, იკვლევს მის ტრანსფორმაციას ტრადიციული ეპისტემოლოგიური პარადიგმიდან თანამედროვე დიგიტალურ კონცეფციამდე, განსაკუთრებულ აქცენტს აკეთებს ტრადიციული ფილოლოგიური მეთოდებისა და ტექნოლოგიური ინოვაციების ურთიერთკომპლემენტარულ მიმართებაზე. კვლევა, რომელიც საწყის მეთოდოლოგიურ წერტილად იღებს რენესანსული ჰუმანიზმის წარმომადგენელთა – ლორენცო ვალასა და რიჩარდ ბენტლის – ფუნდამენტურ ნაშრომებს, დეტალურად აანალიზებს, თუ როგორ მოხდა ტრადიციული ტექსტოლოგიური კვლევის მეთოდების გამდიდრება და გაფართოება და არა მათი ჩანაცვლება ციფრული ტექნოლოგიური ინსტრუმენტებით, რაც თავის მხრივ უზრუნველყოფს დისციპლინის კონცეპტუალური მთლიანობის შენარჩუნებას ტექნოლოგიური პროგრესის პირობებში.
ნაშრომში გაანალიზებულია, როგორ განაპირობა მულტისპექტრულმა ვიზუალიზაციამ, კომპიუტერულმა ლინგვისტიკამ და გეოინფორმაციულმა სისტემებმა ანალიტიკური პოტენციალის გაფართოება ფრანგულ და კლასიკურ ფილოლოგიაში, აგრეთვე, როგორ ტრანსფორმირდა პედაგოგიური პრაქტიკა ინტერაქტიული და ადაპტური საგანმანათლებლო გარემოს ინტეგრირებით. კვლევაში განხილულია ეთიკური პრობლემატიკა, დაკავშირებული ხელმისაწვდომობასთან, ინტელექტუალურ საკუთრებასა და მონაცემთა კონფიდენციალურობასთან, რაც ხაზგასმით წარმოაჩენს ციფრულ სისტემებში ჰუმანისტური ღირებულებების შენარჩუნების იმპერატივს.
კვლევა პროგნოზირებს შესაძლო (სამომავლო) ტენდენციებს, რომელთა ფარგლებშიც ნეირომეცნიერების, ჰაპტიკური ტექნოლოგიებისა და მანქანური სწავლების მიღწევებმა შესაძლოა გააღრმავოს ფილოლოგიური კვლევითი პარადიგმა, მისი ფუნდამენტური ინტერპრეტაციული და კულტურული განზომილებების შეუცვლელად.
კლასიკური ფილოლოგია კი წარმოადგენს იმ უმთავრეს ეპისტემოლოგიურ საფუძველს, რომელზეც ყველა შემდგომი ფილოლოგიური კვლევა აღმოცენდა. იგი ღრმად არის დაფუძნებული ბერძნულ-რომაული ლიტერატურული კანონის სკრუპულოზურ ტექსტოლოგიურ კვლევაზე. ამ დისციპლინის ინტელექტუალური ფორმირება განხორციელდა რენესანსის პერიოდის ჰუმანისტთა, კერძოდ, ლორენცო ვალასა და რიჩარდ ბენტლის, ნოვატორული მეცნიერული მოღვაწეობის შედეგად, რამაც ტექსტოლოგიური კვლევა სისტემურ და მეცნიერულ დისციპლინად ჩამოაყალიბა. მათ მიერ შემუშავებულმა კრიტიკულმა მეთოდოლოგიებმა არა მხოლოდ განაპირობა ტექსტოლოგიური კრიტიკის უპრეცედენტო განვითარება, არამედ საფუძველი ჩაუყარა მანუსკრიპტული ტრადიციების კომპლექსურ ანალიზსა და ლინგვისტური რეკონსტრუქციის მრავალასპექტიან პროცესს.
##plugins.generic.usageStats.downloads##
წყაროები
Bentley, Richard. A Dissertation upon the Epistles of Phalaris. London: J. Tonson, 1697.
Benveniste, Emile. Problems in General Linguistics. Translated by Mary Elizabeth Meek. Coral Gables, FL: University of Miami Press, 1971.
Clivaz, Claire. “Digital Philology and Beyond: Current Trends in Manuscript Studies.” In Digital Classical Philology: Ancient Texts in the Digital Age, edited by Gregory Crane and Claire Clivaz, 23–48. Cambridge, MA: Open Book Publishers, 2020.
Crane, Gregory. Text Machines: Digital Humanities and the Transformation of Classical Studies. New York: Routledge, 2013.
Drucker, Johanna. Performative Metatexts. Chicago, IL: University of Chicago Press, 1994.
Drucker, Johanna. “Humanities Approaches to Graphical Display.” Digital Humanities Quarterly 5, no. 1 (2011). https://dhq-static.digitalhumanities.org/pdf/000071.pdf.
Gold, Matthew K., ed. Debates in the Digital Humanities. Minneapolis, MN: University of Minnesota Press, 2012.
Maiden, Martin, and Wendy Ayres-Bennett. The Cambridge History of the Romance Languages: Volume 1: Structures. Cambridge: Cambridge University Press, 2011.
Maiden, Martin, and Wendy Ayres-Bennett. “Philology and Romance Linguistics.” In Oxford Handbook of Romance Linguistics, edited by Martin Maiden, John C. Smith, and Adam Ledgeway, 3–25. Oxford: Oxford University Press, 2016.
Valla, Lorenzo. Elegantiae linguae latinae. Edited by Kemp Malone. Oxford: Clarendon Press, 1956.
Wilamowitz-Moellendorff, Ulrich von. Griechische Tragödien mit Einführung und Anmerkungen. Berlin: Weidmann, 1887–1922.
Easton, M. Andreas, et al. “Multispectral Imaging of the Archimedes Palimpsest.” Proceedings of the ACM Symposium on Applied Computing, 2003, 89–93.
Kwong, Marianne, and Mark Hedges. “Digital Preservation of the Oxyrhynchus Papyri.” International Journal of Digital Libraries 18, no. 2 (2017): 145–58.
Berti, Maurizio, and Mara Cornog. “Computational Linguistics and the Study of Classical Texts.” In Advances in Digital Humanities, edited by John Unsworth et al., 89–114. London: Palgrave Macmillan, 2015.
Gregory, Andrew. “Applications of Geographic Information Systems to Classical Philology: Mapping Ancient Manuscript Provenance.” Journal of Classical Studies 58, no. 3 (2019): 453–75.
Rehbein, Malte. “Text Encoding and Digital Editing in Classical Philology.” Digital Medievalist 9 (2013). https://digitalmedievalist.org/journal/9/rehbein/.
Bernardi, Giulia. “Corpus Linguistics Approaches to Old French: Methodologies and Challenges.” French Studies 72, no. 1 (2018): 34–54.
Wackernagel, Jakob. French Historical Linguistics. Oxford: Basil Blackwell, 1992.
Wright, Roger. “Philology, Lexicography and Semantic Change.” In Historical Linguistics 1999, edited by G. Booij et al., 67–94. Amsterdam: John Benjamins, 2000.
Ayres-Bennett, Wendy. Language and the Construction of Identity in the French-speaking World. Cambridge: Cambridge University Press, 2014.
Simpson, James. “Digital Pedagogy in Philology: Teaching Through Virtual Manuscript Libraries.” Teaching Philology 4, no. 2 (2021): 112–29.
Bhatia, Shashi et al. “Adaptive Learning Technologies and Their Impact in Philological Education.” Journal of Educational Technology and Society 22, no. 3 (2019): 234–49.
Friederici, Angela D. Language in Our Brain: The Origins of a Uniquely Human Capacity. Cambridge, MA: MIT Press, 2017.
Johnson, Mark. “Haptic Technologies and Textual Engagement: New Modalities in Manuscript Studies.” Digital Scholarship in the Humanities 35, no. 4 (2020): 658–75.
Vasilescu, Mihaela. “Machine Learning in Philological Text Reconstruction.” Philologia Digitalis 12 (2022): 1–29.
Bird, Steven, Ewan Klein, and Edward Loper. Natural Language Processing with Python: Analyzing Text with the Natural Language Toolkit. Sebastopol, CA: O’Reilly Media, 2009.
Burnard, Lou, and Syd Bauman. TEI P5: Guidelines for Electronic Text Encoding and Interchange. Chicago, IL: Text Encoding Initiative Consortium, 2013. https://tei-c.org/guidelines/p5/.
Gold, Matthew K., and Lauren F. Klein, eds. Debates in the Digital Humanities 2019. Minneapolis, MN: University of Minnesota Press, 2019.
Richards, Tilo. “Ethics and Data Sovereignty in Digital Humanities.” Digital Humanities Quarterly 12, no. 3 (2018). https://dhq-static.digitalhumanities.org/pdf/000347.pdf.
ჩამოტვირთვები
გამოქვეყნებული
როგორ უნდა ციტირება
გამოცემა
სექცია
