ბერძნულ-ქართული უძველესი ენობრივ-კულტურული ურთიერთობის რამდენიმე ასპექტისათვის
საკვანძო სიტყვები:
ბერძნულ-ქართული ურთიერთობაა, ენობრივ-კულტურული ურთიერთობაანოტაცია
ბერძნულ-ქართული უძველესი ენობრივ-კულტურული ურთიერთობის რამდენიმე ასპექტისათვის (აია-კოლხეთი, კუტაია/ქუთაისი და დიდი დედის კულტი ქართულ და მედიტერანულ სამყაროში).
საყოველთაოდ ცნობილია თუ რა დიდი მეცნიერული მნიშვნელობა გააჩნია ბერძენ მწერალთა ცნობებს საქართველოს უძველესი ისტორიის შესწავლისათვის. მათ შემოგვინახეს არაერთი პირველხარისხოვანი, ზოგჯერ კი, უნიკალური ინფორმაცია ჩვენი ქვეყნის წარსულის შესახებ. წერილობითი წყაროების შესწავლის საფუძველზე რამდენადმე თანმიმდევრულად იხაზება კოლხეთის ტერიტორიაზე ადრეკლასობრივი საზოგადოების ჩამოყალიბების, საქალაქო ცხოვრების განვითარებისა და ანტიკურ სამყაროსთან, თუ სხვა შორეულ ქვეყნებთან კოლხეთის სამეფოს პოლიტიკურ-ეკონომიკური ურთიერთობის ამსახველი ისტორიის სურათები. მედიტერანულ სამყაროში ფართოდ იყო გავრცელებული ნაყოფიერებისა და სიცოცხლის მფარველი ქალღმერთის, ,, ღმერთების დედის", ,,დიდი დედის" თაყვანისცემის კულტი (შდრ.: ისიდა// იზიდა - ეგ ვიპტეში, ინანა - შუამდინარეთში, კიბელე - მცირე აზიაში). ისტორიულ- კულტურული მონაცემების საფუძველზე მიიჩნევა, რომ ძველ ქართულ სამყაროშიც (და ზოგადად, კავკასიაში) უსათუოდ არსებობდა ქალღვთაების კულტი, რომელსაც პირდაპირი მიმართება სწორედ სხვა კულტურებში დადასტურებულ დიდი დედის კულტის ღვთაებასთან აქვს. ნაშრომში განვიხილავთ ორ სინონიმურ ტოპონიმს: ,,აია""- სა და ,,კოლხეთს", რომლებიც ორ განსხვავებულ არქეოლოგიურ დონეს უნდა ასახავდეს, რომელთაგანაც ,,აია" ქრონოლოგიურად უფრო ძველია, კოლხეთი - გვიანდელი. აქვე აღსანიშნავია ისიც , რომ არგონავტების თქმულებასთან დაკავშირებული უძველესი ტოპონიმები და სახელწოდებები ქართველურ ენობრივ სამყაროსთან კონტაქტებზე მიგვითითებს. საკვანძო სიტყვები: აია, კოლხეთი, დიდი დედა, ეტიმოლოგია.
##plugins.generic.usageStats.downloads##
წყაროები
Vermeule E. T., Götterkult, Archaeologia Homerica vol. 3, ch. V, Göttingen 1974, 16-18;
Marinatos S., Hirmer M., Kreta, Thera und das mykenische Hellas, München 1973, T.115;
Beekes R.S.P., 2003, Pre-Greek, A Language Reconstructed (second version), file:///C:/Users/admin/Downloads/pre-greek.pdf.
Beekes R.S.P., 2010, Etymological Dictionary of Greek, Brill . Leiden . Boston.
Brown R., 1985, Evidence For Pre-Greek Speech on Crete from Greek Alphabetic Sources, Amsterdam.
Chotalishvili L., 2014, “On Cretan-South Caucasian Toponymic Parallels”, PHASIS, Greek and Roman Studies 17, 64-72.
Dräger, P., 1993, Argo Pasimelousa. Der Argonautenmythos in der griechischen und römischen Literatur, Teil I, Theos Aitios, Stuttgart.
Fähnrich H., 2007, Kartwelisches Etymologisches Wörterbuch, Brill. Leiden. Boston.
Fähnrich H., 2005, Beiträge zur Kartwelologie, Jena, FSU.
Frisk H., 1960, Griechische etymologisches Wörterbuch I, Heidelberg, Winter.
Furnée, E.J., 1972, Die wichtigsten konsonantischen Erscheinungen des Vorgriechischen, The Hague: Mouton.
Furnée E.J., 1979, Vorgriechisch-Kartvelisches. Studien zum ostmediterranen Substrat nebst einem Versuch zu einer neuen pelasgischen Theorie, Leuven: Peeters.
Furnée E.J., 1986, Paläokartvelisch-Pelasgische Einflüsse in den indogermanischen Sprache, Nachgewiesen Anhand der spätindogermanisch-griechischen Reflexe urkartvelischer Sibilanten und Affrikaten, Leiden: The Hakuchi Press.
Gamkrelidze Th., 1983, Sonantensystem und Ablaut in der Kartwelsprachen, Tübingen: Günter Narr-verlag.
Hiller S., 1991, “The Mycenaeans and the Black Sea”, Thalassa: Ľ Egée prehistorique et la mer: 207-16.
Lesky A., 1948, Aia, Wiener Studien 63, 22-68.
Гамкрелидзе Т. и Иванов В., 1984, Индоевропейский язык и индоевропейцы, I, II. Тбилиси.
Гордезиани Р., 2000, „Αἶα в древнейших греческих источниках“, Λεκτά, რჩეული ნაშრომები, 125-143. თბილისი.
Ониани А. и Санджевеладзе 3., 1971, „Против извращения вопросов грузинской топонимики“, Вестник отделения общественныхнаук АН СССР (Мацне), Сер. языкознания и литературоведения 3: 169-182.
გორდეზიანი რისმაგ., 985, წინაბერძნული და ქართველური, თბილისი.
გორდეზიანი რ., 2007, მედიტერანულ-ქართველური მიმართებები II, III. თბილისი.
მიქელაძე თ., 1974, ძიებანი კოლხეთისა და სამხრეთ-აღმოსავლეთი შავიზღვისპირეთის უძველესი მოსახლეობის ისტორიიდან, თბილისი.
ჩუხუა მ., 2018, ქართულ-ჩერქეზულ-აფხაზური ეტიმოლოგიური ლექსიკონი, თბილისი;
ვ. ბარდაველიძე, ქართველ ტომთა უძველესი რელიგიური წარმოდგენები და ტრადიციული გრაფიკული ხელოვნება (რუსულ ენაზე), თბილისი, 1957;
მიქელაძე, თ., ძიებანი კოლხეთისა და სამხრეთ-აღმოსავლეთ შავიზღვისპირეთის უძველესი მოსახლეობის ისტორიიდან. მეცნიერება, თბ. 1974.
