რუსთველური „სისხლი“ და რამდენიმე მნიშვნელოვანი კონტექსტი „ვეფხისტყაოსანში“

რუსთველური „სისხლი“ და რამდენიმე მნიშვნელოვანი კონტექსტი „ვეფხისტყაოსანში“

ავტორები

  • ინგა სანიკიძე თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტი image/svg+xml

DOI:

https://doi.org/10.52340/lac.2024.09.39

საკვანძო სიტყვები:

შოთა რუსთაველი, „პოემა ვეფხისტყაოსანი“, ლექსიკური ერთეული „სისხლი“

ანოტაცია

It has been numerously noted in the Georgian scientific literature that the reflection of the historical reality of the 12th century creates quite significant segments in the plot of the Knight in the Panther. We will initially say that in our opinion the central character of the Knight in the Panther’s Skin - Tariel, is the prototype of Prince Demetre [Demna]. Historical sources clearly show that King Giorgi III responded to the orphan Prince's claim for the Royal Throne by gouging out his eyes and castrating him. We believe, the lexical element „Blood“ used by Rustveli in different chapters of the epic poem is directly connected with the misfortune and tragic events that befell upon Prince Demna in the second half of the 12th century. M. Kekelia also specifically touches on the issue of „Bloodshed“ used in different contexts of The Knight in the Panther and notes: „In ancient Georgian Law, „bloodshed“ is a legal term related to the price of blood, carrying a social content.“

The verse of the poem −  I killed the youth without shedding blood, eh, though his blood cried out as it shed („უსისხლოდ მოვკალ იგი, გლახ, თუცა ხმდა სისხლისა დენით) [112, 550] – should be read as follows: „It was needed make them bleed“, which means that this obligation, debt or  sin should have been borne specifically by Tariel. Lexical observation of the cited verse shows that to make Khvaramza „bleed“ was to be done out of necessity (of course based on state interest). It had to be done by someone and Tariel, in agreement with his beloved, took responsibility for this important task for the benefit of India. The use of interjection „glakh“ (with the modern meaning of – „eh“). We believe, it expresses Tariel's mental state at the moment of the narration, due to the murder committed and it is an exclamation caused by the Christian repentance of the character, which organically merges with the unpleasant action dictated by the state's needs.

Historical sources tell us that in the era of Rustveli, there were streams of blood of the „sinners“ and of the „innocents“. We believe that the notice of Stefanoz Orbeliani is enough to prove the aforementioned. According to him, Giorgi III mercilessly executed not only the Orbelians who participated in the rebellion, but also their entire relatives, the boys of the Orbeliani family and their mothers. Of course, executing the leaders of the rebellion or gouging out their eyes was a matter of Georgian justice, but in our opinion, it was the result of excessive ruthlessness against innocent mothers and boys.

We think that Farsadani's threat-attempt to execute his sister is just as „common bloodshed“ as that of Khvarazmeli's son-in-law to be. The death sentence from the brother's side is heard only in the address of Davari, which is clear why - Parsadani is the murderer of his sibling and his family, just like Giorgi III, youngest son of Demetre I [indeed, he is the murderer of his brother based on the Armenian chroniclers and of his nephews - according to the facts provided in Georgian and Armenian sources].

To make them pay with blood - this is what worries Rustveli and not just one man, but many; that is why the lexical element „blood“ is presented to us with special expressiveness in many passages of the epic poem.

##plugins.generic.usageStats.downloads##

##plugins.generic.usageStats.noStats##

წყაროები

არისტოტელე (1994): დიდი ეთიკა [თ. კუკავას გამოცემა]. გამომცემლობის მითითების გარეშე. თბილისი.

გარიგება 1965: „გარიგება ხელმწიფის კარისა“. ქართული სამართლის ძეგლები [ი.დოლიძის გამოცემა]. II. 80-97. გამომცემლობა „მეცნიერება“. თბილისი.

ინგოროყვა პ. (1963): რუსთველიანა. თხზულებათა კრებული შვიდ ტომად. I. 7- 254. გამომცემლობა „საბჭოთა საქართველო“. თბილისი.

ისტორიანი და აზმანი (1959): ისტორიანი და აზმანი შარავანდედთანი. „ქართლის ცხოვრება“ [ს. ყაუხჩიშვილის გამოცემა]. II. 1-114. გამომცემლობა „საბჭოთა საქართველო“. თბილისი.

კარბელაშვილი მ. (2016): რამდენიმე იურიდიული ტერმინისათვის „ვეფხისტყაოსანში“. კრებული: ტერმინი, ცნება და პარადიგმა „ვეფხისტყაოსანში“. 7-13. გამომცემლობა „მწიგნობარი“. თბილისი.

კეკელია მ. (1985): „სისხლის დენით“ შინაარსისათვის ვეფხისტყაოსანში. საქართველოს სსრ მეცნიერებათა აკადემიის მაცნე (ენისა და ლიტერატურის სერია). N1. გამომცემლობა „მეცნიერება“. თბილისი.

მესხია შ. (1979): საშინაო პოლიტიკური ვითარება და სამოხელეო წყობა XII საუკუნის საქართველოში. თბილისის უნივერსიტეტის გამომცემლობა. თბილისი.

მეტრეველი რ. (2012): თამარის გამეფება. საქართველოს ისტორია ოთხ ტომად. II. 418-420. გამომცემლობა „პალიტრა“. თბილისი.

ორბელიანი სტ. (1978): სტეფანოზ ორბელიანის „ცხოვრება ორბელიანთა“-ს ძველი ქართული თარგმანები. საქართველოს ისტორიის წყაროები. 4 [ ე. ცაგარეიშვილის გამოცემა]. გამომცემლობა „მეცნიერება“ თბილისი.

რუსთაველი (1966): „ვეფხისტყაოსანი“ [მიძღვნილი შოთა რუსთაველის დაბადებიდან 800 წლისთავისადმი]. გამომცემლობა „საბჭოთა საქართველო“. თბილისი.

წერეთელი ლ. (2006): „სამთა ყრმათა ბაბილონს“ (თამარ მეფის „სამების მეოთხე ჰიპოსტასად“ ცნობის ათეისტური თეორია). კრებული: შოთა მესხია 90 [საიუბილეო კრებული მიძღვნილი შოთა მესხიას დაბადების 90 წლისთავისადმი]. გამომცემლობა „ნეკერი“. თბილისი.

ჭელიძე ე. (2011): წმ. თამარ მეფის ე.წ. მეოთხე ჰიპოსტასობისა და „ბუნებითი“ ღმერთობის შესახებ - http://library.church.ge/index.php?option=com_content&view=article&id=812%3A2018-12-01-09-21-46&catid=49%3A2010-12-12-19-59-31&Itemid=69&lang=ka

ჭილაძე თ. (2014): ვარდის ფურცლობის ნიშანი. კრებული: „უკვდავების ათინათი“ [წერილები, ესეები]. რედ. ზ. კვარაცხელია. 42-201. გამომცემლობა „ინტელექტი“. თბილისი.

ჯავახიშვილი ივ. (1983): ქართველი ერის ისტორია [თხზულებანი 12 ტომად]. II. გამომცემლობა „მეცნიერება“. თბილისი.

ჯავახიშვილი ივ. (1984): ქართული სამართლის ისტორია [თხზულებანი 12 ტომად]. VII. თსუ გამომცემლობა. თბილისი.

ჩამოტვირთვები

გამოქვეყნებული

2024-03-03

გამოცემა

სექცია

სტატიები
Loading...