თვისების გამომხატველი ფორმები ქართულ ჟესტურ ენაში
DOI:
https://doi.org/10.52340/lac.2023.30.04საკვანძო სიტყვები:
ქართული ჟესტური ენა, მორფოლოგიური თავისებურებები, თვისების გამომხატველი ფორმებიანოტაცია
ზოგადად თვისების გადმოცემის უნარი გააჩნიათ ზედსართავსა და მიმღეობებს. ქართული ჟესტური ენა ზედსართავი სახლების განსაკუთრებული დიდი სიუხვით არ გამოირჩევა, თუმცა, ცხადია, ამ ენაში არის ძირითადი ზედსართავი სახელები, რომელთა ანალიზისას მნიშვნელოვანია კლასის კატეგორიის გააზრება. უნდა ითქვას, რომ ეს კატეგორია მსოფლიოს თითქმის ყველა ჟესტურ ენაში აქტიურია ზედსართავებთან.
ზედსართავთან ერთად წარსული დროის მიმღეობები ყველაზე უფრო გავრცელებული ფორმებია თვისების გადმოსაცემად. აქ წარმოდგენილია დერივაციული აფიქსი ‘უკვე’, რომელიც დაერთვის ძირითად ლექსიკურ ნაწილს. ამდაგვარი ფორმები ომონიმურია ზმნის პერფექტულ ფორმებთან. ენობრივი ანალიზისას რთულდება კონკრეტული დეფინიცია და ძნელი სათქმელია, ესა თუ ის ფორმა მიმღეობაა თუ ზმნის პერფექტული ფორმა. ეს საკითხი უკავშირდება ამ ზემოთხსენებული დერივანტის (‘უკვე’) ფართო სემანტიკურ ველს, რომლის ძირითადი სემანტიკური არსი არის უკვე მომხდარი, ანუ წარსული დროის მოქმედების გადმოცემა. თავისთავად, წარსული დროის მიმღეობაც არის უკვე ჩადენილი აქტი. მხოლოდ წინადადების სრული კონსტრუქციის ანალიზი იძლევა პასუხს ყველა კონკრეტულ შემთხვევაში ზმნასთან გვაქვს საქმე თუ მიმღეობასთან. ეს გარემოება (სხვა ამდაგვარ მოვლენებთან ერთად) განაპირობებს ჟესტური ენების მორფოლოგიურ თავისებურებებს და კიდევ ერთხელ უსავმს ხაზს მეტყველების ნაწილების გამიჯვნის პრობლემებს ჟესტურ ენებში.
სტატიაში ასევე წარმოდგენილია უარყოფითი თვისების სისტემა და მაგალითები.
##plugins.generic.usageStats.downloads##
წყაროები
ემორეი 2003 : Emmorey, K. (Ed.). Perspectives on classifier constructions in sign languages. Mahwah: Lawrence Erlbaum Associates.
ემორეი, გრაბოვსკი, მაკქულოუფი, დამასიო, პონტო, ჰიჩვა, ბელუგი 2004 Emmorey, K., Grabowski, T., McCullough, S., Damasio, H., Ponto, L., Hichwa, R., & Bellugi, U. (2004). Motor-iconicity of sign language does not alter the neural systems underlying tool and action naming. Brain and Language, 89, 27–37.
თაუბი 2001: Taub, S. (2001). Language from the Body: Iconicity and Metaphor in American Sign Language. Cambridge: Cambridge University Press.
მახარობლიძე 2015: ქართული ჟესტური ენის ლექსიკონი. ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტი. შოთა რუსთაველის ეროვნული სამეცნიერო ფონდი. თბილისი. ISBN 978-9941-16-225-5 1368 გვ
მახარობლიძე 2012: ქართული ჟესტური ენა. საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტრო. USIAD, Save The Children International. თბილისი 610-გვ.
მახარობლიძე 2019: ქართული ჟესტური ენის ზმნის მორფოლოგია. ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტი. შოთა რუსთაველის ეროვნული სამეცნიერო ფონდი. თბილისი. ISBN 978-9941-18-331-7. 248გვ.
მახარობლიძე 2009: ლინგვისტური წერილები - I. საქართველოს საპატრიარქოს წმ. ანდრია პირველწოდებულის სახელობის ქართული უნივერსიტეტი. თბილისი. ISBN 978-9941-404-50-4 173 gv.
მახარობლიძე 2022: :ქართული ჟესტური ენის წარმოშობის შესახებ, ჟურნალი „ენა და კულტურა # 28, ქუთაისი, 2022, გვ. 43-47
მეირი 2010 : Meir, I. (2010). Iconicity and metaphor: Constraints on metaphoric extension of iconic forms. Language, 86. 865–986.
პერნისი, ლუ, მორგანი, ვიგლიოკო 2019 : Perniss, P., Lu, J. C., Morgan, G., & Vigliocco, G. (2017). Mapping language to the world: The role of iconicity in the sign language input. Developmental Science, 21(2), e12551.
ჩამოტვირთვები
გამოქვეყნებული
როგორ უნდა ციტირება
გამოცემა
სექცია
