პირის ნაცვალსახელები ქართულ ჟესტურ ენაში
DOI:
https://doi.org/10.52340/idw.2025.33საკვანძო სიტყვები:
ქართული ჟესტური ენა, ნაცვალსახელი, მორფოლოგია, ჟესტური ენებიანოტაცია
ჩემს წიგნში „ქართული ჟესტური ენა“ მე დეტალურად მომოვიხილე ამ ენაში არსებული ნაცვალსახელები (გვ. 244-288) და სისტემურად შევუპირისპირე ეს ფორმები ქართულ სამეტყველო ენაში არსებულ ფორმებს. არსებობს მოსაზრება, რომლის მიხედვითაც, ზოგადად ჟესტურ ენებში ნაცვალსახელები არ გვაქვს და ეს არის დეიქტიური ფორმები. მართლაც, თუ დავაკვირდებით ქართული ჟესტური ენის მონაცემებს, პირველი, მეორე და მესამე პირის ნაცვალსახელები მანუალური ან მზერითი მითითებითი ფორმებია. ეს ზოგადად არის საერთო მოცემულობა ჟესტური ენებისთვის. ენობრივი ლოგიკა აქ სავსებით ნათელია. აღსანიშნავია, რომ ასევე მითითებითია სომატური ლექსიკაც არსებით სახელებში. თითქმის ყველა ჟესტურ ენაში ადგილი აქვს სხეულის ნაწილების მითითებას. ნაცვალსახელები ჟესტურ ენებში შეიძლება იყოს წარმოდგენილი მანუალური და არამანუალური ფორმებით. არამანუალური ფორმა ძირითადად მოიაზრებს შესაბამისი ჟესტის მიმიკურ ვერსიას. ნაცვალსახელების შემთხვევაში ეს შეიძლება ასევე იყოს მზერითი ჟესტი. აქედან გამომდინარე გვაქვს ნაცვალსახელების შემდეგი ფორმები: 1. მანუალური ფორმები, როდესაც პირის ნაცვალსახელები დეიქტიური ფორმებია; 2. მიმკური ფორმები, როდესაც სახის მიმიკა გამოხატავს კონკრეტულ ნაცვალსახელს; 3. მზერითი ფორმები, როდესაც თვალის მიმსრთულება უჩვენებს კონკრეტულ პირს. ეს ფორმაც არის დეიქტიური თავის ბუნებით. ჩამოთვლილი სამი ვერსიიდან მათი კომბინაციებით ვიღებთ კიდევ შემდეგ ორწევრიან შესაძლებლობებს: 1. მანუალური და მიმიკურის კომბინაცია; 2. მანუალური და მზერითის კომბინაცია; 3. მზერითი და მიმიკურის კომბინაცია. ასევე შესაძლებელია სამწევრიანი კომბინაციაც: მზერითი, მანუალური და მიმიკური ფორმების კომბინაცია.
##plugins.generic.usageStats.downloads##
წყაროები
• მახარობლიძე თ. (2024) ლინგვისტური წერილები - VI. წიგნის ფაბრიკა. თბილისი. 268 გვ.
• მახარობლიძე თ. (2019) ქართული ჟესტური ენის ზმნის მორფოლოგია. ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტი. შოთა რუსთაველის ეროვნული სამეცნიერო ფონდი. თბილისი. ISBN 978-9941-18-331-7. 248გვ.
• მახარობლიძე თ. (2015) ქართული ჟესტურის ენის ლექსიკონი. ილიას სახელმწიფო უნივერსიტეტი, შოთა რუსთაველის ეროვნული სამეცნიერო ფონდი. თბილისი. ISBN 978-9941-16-225-5 1368 gv.
• მახარობლიძე თ. (2012) ქართული ჟესტური ენა. საქართველოს განათლებისა და მეცნიერების სამინისტრო. USAID, Save The Children International. თბილისი 610-გვ.
• Boyes Braem, P., & Sutton-Spence, R. (Eds.). (2001). The hands are the head of the mouth: The mouth as articulator in sign languages. Hamburg: Signum.
• Carmel, S. J. (1992). A checklist of dictionaries of national sign languages of Deaf people. Sign Language Studies, 76(3), 233–252.
• Cormier Kearsy, Schembri Adam , Woll Bencie (20013) pronouns and ointing in Sign languages. Lingua. Vol. 137. December 2013 Pp.230-247
• Emmorey K. (2003) Sign Language Lexicography. DOI: 10.1007/978-3-642-45369-4 –34-1 In book: International handbook of modern lexis and lexicography. Chapter: Online at: http://link.springer.com/10.1007/978-3-642-45369-4 –34-1. Publisher: Springer
• Frederiksen Anne Therese & Mayberry Rachel I. (2020) Pronoun production and comprehension in American Sign Language: the interaction of space, grammar, and semantics. Pp. 80-102
• Johnston, T. A., & Schembri, A. (1999). On defining lexeme in a signed language. Sign Language & Linguistics, 2(2), 115–185.
• Kristoffersen, J. H., & Troelsgård, T. (2012). The electronic lexicographical treatment of sign languages: The Danish Sign Language Dictionary. In S. Granger & M. Paquot (Eds.), Electronic Lexicography (1st ed., pp. 293–318). Oxford: Oxford University Press
• Stokoe, W. C. (1960/2005). Sign language structure: an outline of the visual communication systems of the American deaf. Reprinted in Journal of Deaf Studies and Deaf Education, 10, 3–37.
ჩამოტვირთვები
გამოქვეყნებული
როგორ უნდა ციტირება
გამოცემა
სექცია
