როგორ უნდა ციტირება
ანოტაცია
SARS-CoV-2-ის პანდემიამ მნიშვნელოვანი გავლენა მოახდინა მთელ საზოგადოებაზე და განსაკუთრებით მის ისეთ მოწყვლად ფენაზე, როგორიც არიან ნარკოტიკების მომხმარებლები. კვლევის მიზანი იყო მეთადონით ჩანაცვლებითი თერაპიის (MCT) სახელმწიფო პროგრამების მოსარგებლეთა ქცევითი პატერნების დადგენა პანდემიის პერიოდში. კვლევა ჩატარდა 4 ფოკუსურ ჯგუფში. კვლევის შედეგად დადგინდა, რომ SARS-CoV-2-ის პანდემიამ მნიშვნელოვანი გავლენა მოახდინა მჩთ-ს პაციენტებზე. დადებით ფაქტორად უნდა აღინიშნოს ის ფაქტი, რომ სამედიცინო დაწესებულებებთან ურთიერთობამ და მათგან მიღებულმა ინფორმაციამ მნიშვნელოვნად გაზარდა პაციენტების ცნობიერება კოვიდ-19-ის პრევენციის თვალსაზრისით. ამავე დროს, პაციენტებს აღენიშნათ შფოთვის გაძლიერება, რაც დაკავშირებული იყო კოვიდით მათი და მათი ახლობლების ინფიცირებასთან. სახელმწიფოს მიერ მჩთ პროგრამებში კოვიდის გავრცელების პრევენციისთვის განხორციელებულმა ზომებმა (ჩამანაცვლებელი მედიკამენტის 5 დღის დოზის სახლში გატანება) გამოიწვია ორმაგი შედეგი: პაციენტების უმრავლესობა მიიჩნევდა, რომ ამან გააუმჯობესა მათი გუნებ-განწყობა და კომფორტის განცდა; ამავე დროს გაიზარდა სახლში გატანებული მედიკამენტის არასწორი მოხმარება (ინიექციური გამოყენება, 5 დღის დოზის 3-4 დღეში მიღება და შემდგომში სხვა ნარკოტიკების/ფსიქოტროპიული ნივთიერებების გამოყენება), იშვიათ შემთხვევებში კი ადგილი ჰქონდა კუთვნილი მეთადონის გასხვისებას/გაცვლას ქუჩის ნარკოტიკებში. ეს მიგნებები მნიშვნელოვანია მომავალში მჩთ პროგრამების დაგეგმვისა და განხორციელების თვალსაზრისით.
წყაროები
Cai A, Calhoun DA. Resistant Hypertension: An Update of Experimental and Clinical Findings. Hypertension. 2017 Jul;70(1):5-9. doi: 10.1161/HYPERTENSIONAHA.117.08929. Epub 2017 May 15. PMID: 28507173; PMCID: PMC5515281.
Barrios V, Escobar C. Resistant hypertension. What is the best approach? Rev Esp Cardiol. 2009 Jun;62(6):711-2; author reply 712. English, Spanish. doi: 10.1016/s1885-5857(09)72244-3. PMID: 19480775.
Basting T, Lazartigues E. DOCA-Salt Hypertension: an Update. Curr Hypertens Rep. 2017 Apr;19(4):32. doi: 10.1007/s11906-017-0731-4. PMID: 28353076; PMCID: PMC6402842.
Lerman LO, Kurtz TW, Touyz RM, Ellison DH, Chade AR, Crowley SD, Mattson DL, Mullins JJ, Osborn J, Eirin A, Reckelhoff JF, Iadecola C, Coffman TM. Animal Models of Hypertension: A Scientific Statement From the American Heart Association. Hypertension. 2019 Jun;73(6):e87-e120. doi: 10.1161/HYP.0000000000000090. PMID: 30866654; PMCID: PMC6740245.
Rodriguez-Iturbe B, Pons H, Johnson RJ. Role of the Immune System in Hypertension. Physiol Rev. 2017 Jul 1;97(3):1127-1164. doi: 10.1152/physrev.00031.2016. PMID: 28566539; PMCID: PMC6151499.
Lee WK, Padmanabhan S, Dominiczak AF. Genetics of hypertension: from experimental models to clinical applications. J Hum Hypertens. 2000 Oct-Nov;14(10-11):631-47. doi:10.1038/sj.jhh.1001043. PMID: 11095156.
Graham D, McBride MW, Brain NJ, Dominiczak AF. Congenic/consomic models of hypertension. Methods Mol Med. 2005;108:3-15. doi: 10.1385/1-59259-850-1:003. PMID: 16028672.
Pestana-Oliveira N, Nahey DB, Johnson T, Collister JP. Development of the Deoxycorticosterone Acetate (DOCA)salt Hypertensive Rat Model. Bio Protoc. 2020 Aug 5;10(15):e3708. doi: 10.21769/BioProtoc.3708. PMID: 33659372; PMCID: PMC7842531.
Pinto YM, Paul M, Ganten D. Lessons from rat models of hypertension: from Goldblatt to genetic engineering. Cardiovasc Res. 1998 Jul;39(1):77-88. doi: 10.1016/s0008-6363(98)00077-7. PMID: 9764191.
Bigiarelli KJ. Rodent Thermoregulation: Considerations for Tail-Cuff Blood Pressure Measurements. J Am Assoc Lab Anim Sci. 2022 Sep 1;61(5):406-411. doi: 10.30802/AALAS-JAALAS-22-000006. Epub 2022 Aug 10. PMID: 35948400; PMCID: PMC9536829.
Shreenivas S, Oparil S. The role of endothelin-1 in human hypertension. Clin Hemorheol Microcirc. 2007;37(1-2):157-78. PMID: 17641406.
Gomez-Sanchez EP. DOCA/Salt: Much More Than a Model of Hypertension. J Cardiovasc Pharmacol. 2019 Nov;74(5):369-371. doi: 10.1097/FJC.0000000000000753. PMID: 31599781.
Yemane H, Busauskas M, Burris SK, Knuepfer MM. Neurohumoral mechanisms in deoxycorticosterone acetate (DOCA)-salt hypertension in rats. Exp Physiol. 2010 Jan;95(1):51-5. doi: 10.1113/expphysiol.2008.046334. Epub 2009 Aug 21. PMID: 19700514.
Kandlikar SS, Fink GD. Mild DOCA-salt hypertension: sympathetic system and role of renal nerves. Am J Physiol Heart Circ Physiol. 2011 May;300(5):H1781-7. doi: 10.1152/ajpheart.00972.2010. Epub 2011 Feb 25. PMID: 21357502; PMCID: PMC3094082.
Lilach O. Lerman, Theodore W. Kurtz, Rhian M. Touyz, Animal Models of Hypertension: A Scientific Statement from the American Heart Association, Hypertension. 2019; 73:e87–e120, doi.org/10.1161/HYP.0000000000000090
Guzik TJ, Hoch NE, Brown KA, McCann LA, Rahman A, Dikalov S, Goronzy J, Weyand C, Harrison DG. Role of the T cell in the genesis of angiotensin II induced hypertension and vascular dysfunction.J Exp Med. 2007; 204:2449–2460. doi: 10.1084/jem.20070657
Pestana-Oliveira N, Nahey DB, Johnson T, Collister JP. Development of the Deoxycorticosterone Acetate (DOCA)-salt Hypertensive Rat Model. Bio Protoc. 2020 Aug 5;10(15):e3708. doi: 10.21769/BioProtoc.3708. PMID: 33659372; PMCID: PMC7842531.