როგორ უნდა ციტირება
ანოტაცია
სამეცნიერო და სასწავლო ლიტერატურაში, რომელიც კბილის ფესვების აპიკალური მესამედის დახასიათებას ეხება მრავალი ანატომიური ორიენტირი და მათი შესატყვისი ტერმინოლოგია გვხვდება. ისინი შემდგომში კლინიკური სიტუაციის აღწერისას ხშირად გამოიყენება სამკურნალო პროცედურების ჩატარების და დაავადების გამოსავლის პროგნოზირებისას. ფესვის არხთა აპიკალური მესამედის მორფოლოგია ყოველთვის იყო კვლევის საგანი. ელექტრონულ - მასკანირებელი და სტერეო მიკროსკოპების გამოყენება აპიკალური მესამედის შესწავლის საქმეში ახალი გამოწვევა გახდა, როგორც მკვლევარების, ისე პრაქტიკოსი სტომატოლოგებისთვის. კვლევის აღნიშნული მეთოდი საშუალებას იძლევა არამარტო განისაზღვროს ანატომიური ხვრელის ლოკაცია, ფორმა, ზომა და რაოდენობა, არამედ ზუსტად დახასიათდეს მისი სანათურის ყველაზე ფარული დეტალების მორფოლოგია. ლიტერატურის შესწავლამ ცხადყო, რომ დღეისათვის ინტრადონტის არქიტექტონიკის შესწავლას არაერთი კვლევა მიეძღვნა. სხვადასხვა დროს, სხვადასხვა ქვეყანაში მასკანირებელი და სტერეო მიკროსკოპით შეისწავლეს სხვადასხვა ჯგუფის კბილთა აპიკალური მესამედები. ჩვენს მიერ ჩატარებულმა ლიტერატურის ანალიზმა ბევრი საინტერესო და ურთიერთგამომრიცხავი ფაქტი გამოავლინა. აუცილებლად უნდა აღინიშნოს ფესვის აპიკალური ნაწილის მორფოლოგიული ელემენტების განსხვავებული (არაერთგვაროვანი) ტერმინოლოგია, რაც ართულებს საკითხის, როგორც თეორიულ გააზრებას ისე მის გამოყენებას კლინიკურ საქმიანობაში. ზემოთქმული გვიბიძგებს მსგავსი ხასიათის კვლევის საქართველოში ჩატარების არა მხოლოდ საჭიროებას, არამედ აუცილებლობასაც. სწორედ, კბილის ფესვთა აპიკალური მესამედების შესწავლა იქნება ჩვენი მომავალი სამიზნე.
წყაროები
Arora S, Tewari S. The morphology of the apical foramen in posterior teeth in a North Indian population . PMID:19751292 DOI:10.1111/j.1365-2591.2009.01597.x.
Awawdeh L, Abu Fadaleh M, Al-Qudah A.A. Mandibular first premolar apical morphology: A stereomicroscopic study. Aust Endod J. 2019 Aug; 45(2):233- 240.doi:10.1111/aej.12313. Epub 2018 Nov 6.
Awawden L.A, Al-Qudah A.A. Root form and cananl morphology of mandibular premolars in a Jordanian population. Int Endod J. 2008 Mar; 41 (3):240-8. doi:10.1111/j.1365-2591.2007.01348.x.Epub 2007 Dec12.
Benan Ayranci L, Kübra Y, Yeter Arslan H. Morphology of apical foramen in permanent molars and premolars in a Turkish population. Acta Odontol Scand. 2013 Sep; 71(5):1043-9.doi: 10.3109/00016357.2012.741700.
Chipashvili N, Beshkenadze E. Peculiarities of the Anatomo- Morphological Parameters of Teeth and Root Canals in Permanent Dentition in Georgian Population. GMN No3(192), March,2011. pp. 28-33.
Dammaschke T, Witt M, Ott K. Scanning electron microscopic investigation of incidence, location, and size of accessory foramina in primary and permanent molar. Quintessence int.2004 oct;35(9):699-705.
Gutierrez J.H, Aguayo P. Apical foraminal openings in human teeth. Number and location. Oral Surg Oral Med Oral Pathol Oral Radiol Endod. 1995 Jun;79(6):769-77. doi:10.1016/s1079- 2104(05)80315-4.
James G. Burch,D.D.S, M.Sc.Hulen S. The relationship of the apical foramen to the anatomic apex of the tooth root. Oral Surg. August, 1972.
Kramer P. F, Faraco Junior I.M, Meira R. A .Sem investigation of accessory foramina in the furcation areas of primary molars. L clin pediatr Dent. Winter 2003; 27(2): 157-61. doi:10.17796/jcpd.27.2.98132n48870n.3303.
Kumar V.D. A scanning electron microscope study of prevalence of accessory canals on the pulpal floor of deciduous molars. J Indian Soc Pedod Prev Dent. 2009 Apr-Jun; 27(2):85-9 doi:10.4103/0970-4388.55332. PMID: 19736500 .
Luglie P.F, Grabesu V, Spano G, Lumbau A. Accessory foramina in the furcation area of primary molars. A SEM investigation. Eur J Paediatr Dent. 2012 Dec;13(4):329-32. PMID:23270294
Manva M.Z, Alroomy R, Sheereen S. Location and shape of the apical foramina in posterior teeth: an in-vitro analysis. Surg Radiol Anat. 2021 Feb;43(2):275-281. doi:10.1007/s00276-020-02601-9.Epub 2020 Nov16.
Manva M.Z, Sheereen S, Hans M.K. Morphometric analysis of the apical foramina in extracted human teeth. Folia Morphol (Warsz). 2020 Dec 17 doi:105603/FM.a2020.0143. Online ahead of print
Martos J, Ferre-Luque CM, Gonzalez-Rodriguez MP. Topographical evaluation of the major apical formaen in permanent human teeth. PMID:19220517 DOI:10.1111/j.1365- 2591.2008.01513.x.
Martos J, Lubian C, Silveira L. Morphologic analysis of the root apex in human teeth. PMID:20307741 DPI: 10.1016/j.joen.2010.01.014.
Morfis A, Sylaras SN, Georgopoulou M. Study of the apices of human permanent teeth with the use of a scanning electron microscope. Oral Surg Oral Med Oral Pathol. 1994 Feb; 77(2):172-6. doi:10.1016/0030-4220(94)90281-x.
Morfis AS, Sylaras SN. Study in SEM of the number and size of the main and accessory foramens of the first lower premolars. Stomatologia (Athenai). May-Jun 1989;46(3):185-200.
Marroquin B. and et al. Morphology of the Physiological Foramen: Maxillary and Mandibular Molars. Printed in U.S.A. Vol. 30, No.5, May 2004.
Neelakantan P, Subbarao Ch, Subbarao V. Root and canal morphology of mandibular second molars in an Indian population. PMID: 20647088 DOI:10.1016/J.Joen.2010.04.001.
. Oliveira C. Apical morphology of premolars with a single canal: scanning electron microscopy study. [online]. 2015, vol.72, n.1-2, pp.20-23. ISSN 1984-3747.
Ouarti I.Ei, Chala S, Abdallaoui F. Morphology of the root apex of permanent teeth. A scanning electron microscope study in a Moroccan population. Odontostomatol Trop. 2016 Dec; 39(156):17-24.
Rahimi S, Shahi S, Yavari R H. A stereomicroscopy study of root apices of human maxillary central incisors and mandibular second premolars in an Iranian population. PMID:19776508 DOI:10.2334/josnusd.51.411,2009.
Sant’Anna-Junior A, Duarte MA, Guerreiro-Tanomaru JM. Scanning electron microscopic evaluation of the root apex of mandibular premolars. Acta Odontol Latinoam. 2010;23(1):38-41.
Seltzer S. Endodontology biologic considerations in Endodontic procedures. New York: McGrow-Hill; 1971:4-14.
Swathika B, Kalim Ullah Md, Ganesan S. Variations in Canal Morphology, Shapes, and Positions of major Foramen in Maxillary and Mandibular Teeth . J Microsc Ultrastruct. 2021 Nov 6;9(4): 190-195. doi:10.4103/jmau.jmau_41_20. eCollection Oct-Dec 2021.
Watanabe I.S. Dentinal surface of root canals. Study of human permanent upper central incisors, using scanning electron microscopy. technic RGO. May-Jun 1990; 38(3):227-9.