ქრისტიანული ძეგლების კვლევის საკითხისათვის ჩაქვისწყლის ხეობაში
DOI:
https://doi.org/10.52340/wbam.2023.06საკვანძო სიტყვები:
მერისის ხეობა, ნამონასტრევი, ეკლესია, ჯვარიანოტაცია
ჩაქვისწყლის ხეობაში (სოფლები: გორგაძეები, ხალა, ჩაქვისთავი, ზედა აჭყვა, ჩაისუბანი) არაერთი ეკლესიის ნანგრევია შემორჩენილი. ძეგლები არქეოლოგიურად შეუსწავლელია. მიუხედავად ამისა არ გამოვრიცხავთ, რომ მათი ერთი ნაწილი აგებული ყოფილიყო პეტრას საეპისკოპოსოს არსებობის (VI-IX სს) ხანაში და მასზე ვრცელდებოდა ამ საეპისკოპოსოს უირისდიქცია.
ჩაქვისწყლის ხეობაში ქრისტიანული საკულტო ნაგებობების ნაშთების გარდა გვხვდება ტოპონიმები რითაც ადგილობრივმა მოსახლეობამ შემოინახა ქრისტიანული კულტურის ელემენტები ოსმალთა ბატონობის ხანაში.
ოსმალთა ბატონობის დროს შექმნილი მძიმე მდომარეობის მიუხედავად ხეობის მოსახლეობა დიდხანს ქრისტიანობდა. XVII-XVIII სს სოფ. ჩაქვისთავში არსებობდა იერუსალიმის ჯვრის მონასტრის ყმა-მამულები, რომელმაც საზღვარგარეთ ქართველთა კუთვნილი წმინდა ადგილების ფინანსური მხარდაჭერის საქმეში თავისი წვლილი შეიტანა.
##plugins.generic.usageStats.downloads##
წყაროები
აფხაზავა ტ., კახიძე ა., კალანდაძე შ., ქობულეთის რაიონის კულტურის ძეგლები (მეგზური), ბათუმი, 1980
ახვლედიანი-კირისიროღლი ხ., ნარკვევი აჭარის ისტორიიდან (მე-16-19 საუკუნეები), ბათუმი, 1943
ახვლედიანი ხ., ნარკვევები საქართველოს ისტორიიდან, ბათუმი,1978
ბაქრაძე დ., არქეოლოგიური მოგზაურობა გურიასა და აჭარაში, ბათუმი, 1987
ბერძენიშვილი დ., საქართველოს ისტორიის საკითხები, III, თბ., 1966
ბერძენიშვილი დ., ორი ქვაჯვარის ბაზისი ქვემო ქართლიდან. - ძიებანი საქართველოსა და კავკასიის ისტორიიდან, თბ., 1976, გვ.108-111
დადიანი თ., კვაჭატაძე ე., ხუნდაძე თ, შუა საუკუნეების ქართული ქანდაკება, თბ., 2017
დიასამიძე ბ., ქრისტიანობა აჭარაში. - სამხრეთ-დასავლეთ საქართველოს ისტორიის ნარკვევები, აჭარა, II, 2009:59-85
იაშვილი ვ., აჭარა ოსმალთა ბატონობის პერიოდში, ბათუმი,1948
კახიძე ა., ხალვაში მ., ქალაქები და საქალაქო ცხოვრება. - სამხრეთ-დასავლეთ საქართველოს ისტორიის ნარკვევები, აჭარა, II, ბათუმი, 2009, გვ. 98-114
მაჩაბელი კ., ადრეული შუა საუკუნეების ქართული ქვაჯვარები, თბ., 2008
მიქელაძე ნ., ტოპონიმიკური თქმულება-გადმოცემები აჭარაში (სადოქტორო ნაშრომი), 2013
მელიქსეთ-ბეგი, მანგლისის რაიონი ისტორიულ-არქეოლოგიური თვალსაზრისით. - ახალი სკოლისაკენ, №2-3, თბ.,1924
სიხარულიძე ი.,სამხრეთ-დასავლეთ საქართველოს ტოპონიმიკა, I, ბათუმი, 1957
სურმანიძე ნ., ჩაქვისწყლის ხეობა (ისტორიულ-არქეოლოგიური გამოკვლევა), (სადოქტორო ნაშრომი), ბათუმი, 2009
თოფურია ვ., ქვაჯვარანი საქართველოში. - მასალები საქართველოსა და კავკასიის ისტორიისათვის, IV, თბ., 1943
ფუტკარაძე თ., ქათამაძე ც., ქრისტიანულ ღვთისმსახურებასთან დაკავშირებული ტოპონიმები აჭარაში. - სამხრეთ-დასავლეთი საქართველო (ისტორია, არქეოლოგია, ეთნოლოგია), საერთაშორისო სამეცნიერო კონფერენციის მასალები, II, თბ., 2012 გვ. 139-145
ქათამაძე ალ., კომპლექსური ექსპედიციის მასალები ჩაქვის ხეობაში 1961 წელს, აჭარის მუზეუმის - ხარიტონ ახვლედიანის სახელობის მუზეუმის ხელნაწერი ფონდი №513
ქათამაძე ც., სამხრეთ-დასავლეთ საქართველოს ურთიერთობა იერუსალიმთან (XVI-XVIII სს), ავტორეფერატი, თბ., 2002
ქათამაძე ც., იერუსალიმის ჯვრის მონასტრის მამულები აჭარაში (ქობულეთი). - სამხრეთ-დასავლეთ საქართველოს ისტორიის ნარკვევები, აჭარა, II, ბათუმი - 2009, გვ. 289-295
ქართლის ცხოვრება, ს.ყაუხჩიშვილის რედაქტორობით, თბ., 1955
შაშიკაძე ზ., ორი მნიშვნელოვანი დოკუმენტი XVI ს-ის აჭარის ისტორიდან. - ბათუმის შოთა რუსთაველის სახელმწიფო უნივერსიტეტი, მემედ აბაშიძის სახელობის სამეცნიერო კვლევითი ცენტრი, კრებული, III,ბათუმი,2002, გვ.149-160
ცისკარიშვილი ვ., ჯავახეთის ეპიგრაფიკა, როგორც საისტორიო წყარო, თბ. 1959
ცხადაია პ., ონომასტიკის შესავალი, თბ., 2005
წმ. იოანე დამასკელი, მართლმადიდებელი სარწმუნოების ზედმიწევნითი გადმოცემა (ძველი ბერძნულიდან თარგმნა, შესავალი და შენიშვნები დაურთო ედ. ჭელიძემ), თბ., 2002
ჯიქია ს., გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი, III, თბ., 1958
ჩუბინაშვილი გ., ქართული ხელოვნების ისტორია, ტფ., 1936
Бакрадзе Дм., Исторический очерк турецкой системы землевладелия – Приложение к протоколу Кавказского юридического обшества, №9, 1889, сс. 1-33
Чубинашвили Н., Хандуси,Тб., 1978
