ანოტაცია
ბავშვობის სირთულეები ნაცნობი რისკ ფაქტორებია მოზრდილთა კრიმინალური ქცევისთვის. მსგავსი გაოცდილებები ხშირად ქმნიან იდენტურობის მოტეხილობას ტვინში სტრუქტურული ცვლილებების გამოწვევიდა და ენდოკრინული ფუნქციის ცვლილებით. ეს აბსტრაქტი ფოკუსირებს ბავშვობის ტრამვის ასოციაციასთან, იდენტურობის ჩამოშლასა და დანაშაულებრივ განზრახვაზე ბიოფსიქოსოციალური გადმოსახედიდან. იდენტურობის მოტეხილობა ზრდის დაუცველობას ნივტიერებატა ბოროტად გამოყენების, აგრესიის და ძალადობის მიმართ; საქციელები რომლებიც მნიშვნელოვნად ზრდიან კრიმინალური აქტივობის რისკს.
ლიტერატურის მიმოხილვა ჩატარდა Google Scholar და PubMed-ის გამოყენებით. თანატოლების მიმოხილვით ჩატარებულმა კვლევებმა დაამყარა კავშირი ბავშვის ტრამვას, იდენტურ მოშლასა და შემდგომ თავდასხმასთან იქნა კრიტიკულად მიმოხილული. არაინგლისურენოვანი, ცხოველზე ჩატარებული კვლევების, არა-თანატოლების მიმოხილული ლიტერატურისა და კვლევების რომლებიც არ ასახავდნენ იდენტურ ან დანაშაულებრივ შედეგებს გამოთიშულ იქნა. შესაბამისად ხუთი კვლევა სინთეზირდა ამ მიმოხილვისთვის.
კვლევებმა თანამიმდევრულად აჩვენეს რომ ტრამვა ცვლის პრეფრონტალურ კორტექსს, ამიგდალასა და ჰიპოკამპუსს, მტავარ რეგიონებს რომლებიც ცართულნი არიან არცევანის გაკეთებასა, ემოციასა და მახსოვრობაში. ეს ცვლილებები ზემოქმედებს არმასრულებელ ფუნქციებზე, ემოციურ რეგულაციაზე და ქმნის იმპულსურობას. ის ასევე ხელს უშლის ლიმბურ-ჰიპოთალამურ-ჰიპოფიზურ-ადრენალურ (LHPA) აქსისს, სხეულის მთავარ სტრესულ საპასუხო სისტემას. ეს დარღვევა ხშირად შესამჩნევია შენარჩუნებული მაღალი კორტიზოლის დონით, ასუსტებს ქცევით ინჰიბიციას. ასევე, იდენტურობის დამსხვრევასთან ერთად, მთლიანი შეკრული იდენტურობის არარსებობა თავს იცენს როგორც მნიშვნელოვანი მედიატორი ტრამვასა და დანაშაულთან, ამცირებს თვით-რეგულაციას და ზრდის არაკანონიერი ქმედებების შესაძლო არსებობას.
ეს შემოთავაზებული მოდელი გვიჩვენებს ფოკუსირებულ გზას ტრამვიდან დანაშაულამდა იდენტურობის მოშლის საშუალებით. სამომავლო კვლევებმა სასურველია დატესტონ ეს მოდელი გრძივი კვლევისა და ნეიროვიზუალიზაციის საშუალებით და ჩამოაყალიბონ ბიომარკერები იდენტურობასთან დაკავშირებული რისკის შესამოწმებლად. ამ აღმოჩენებს მნიშვნელოვანი პრაქტიკული გამოყენებები აქვთ. ტრამვის და იდენტურობის მოშლის სკრინინგის საშუალებები შესაძლებელია ინტეგრირებულ იქნას სკოლებში, ბავშვთა დაცვის სერვისებსა და საკანონმდებლო სისტემებში რომ უფლება მიეცეს ადრეულ, სამიზნე ფსიქოსოციალურ ინტერვენციებს. იდენტურობის მოშლა შესაძლებელია იყოს ძვირფასი ცვლადი რისკის შეფასებასა და რეაბილიტაციის დაგეგმვაში სასამართლო ექსპერტიზის კონტექსტებში, უფრო პერსონალიზებული და ეფექტური ჩარევების წაძღოლისკენ.
წყაროები
Cowell, R. A., Cicchetti, D., Rogosch, F. A., & Toth, S. L. (2015). Childhood Maltreatment and Its Effect on Neurocognitive Functioning: Timing and Chronicity Matter. Development and Psychopathology, 27(2), 521–533. https://doi.org/10.1017/S0954579415000139
Cross, D., Fani, N., Powers, A., & Bradley, B. (2017). Neurobiological Development in the Context of Childhood Trauma. Clinical Psychology : A Publication of the Division of Clinical Psychology of the American Psychological Association, 24(2), 111. https://doi.org/10.1111/cpsp.12198
De Bellis, M. D., & A.B., A. Z. (2014). “The Biological Effects of Childhood Trauma.” Child and Adolescent Psychiatric Clinics of North America, 23(2), 185–222. https://doi.org/10.1016/j.chc.2014.01.002
Marr, C. (2020). Neurological Abnormalities’ Impact on Crime and Behavior. 7.
Neuroscience: The neural pathways of deviance and criminal behavior. (n.d.). MedLink Neurology. Retrieved May 12, 2025, from https://www.medlink.com/news/neuroscience-the-neural-pathways-of-deviance-and-criminal-behavior