მიკროელემენტების დეფიციტის პრევენცია მოცურავეთა ორგანიზმში
DOI:
https://doi.org/10.52340/jecm.2022.08.19საკვანძო სიტყვები:
prevention, microelements, deficiency, swimmersანოტაცია
მიკროელემენტები მნიშვნელოვან როლს ასრულებენ ყველა ცოცხალი უჯრედის ცხოველქმდებაში. საკვებში მიკროელემენტების დეფიციტი ან მათი დაუბალანსებელი თანაფარდობა შესაძლოა ღრმა მეტაბოლური დარღვევების მიზეზად იქცეს და გამოიწვიოს რიგი დაავადებების განვითარება, მათ შორისაა „სპორტული ანემია”. სისხლში მიკროელემენტების შემცველობა დამოკიდებულია კუნთების აქტივობის ხასიათზე, მის მოცულობაზე, ინტენსივობაზე და სხეულის გაწვრთნილობაზე. სისტემატური ვარჯიშის გავლენით, კუნთების ზრდისა და მათ მიერ ჟანგბადზე მოთხოვნილების ზრდის პარალელურად, სისხლის ფორმიან ელემენტებში იმატებს რკინის, სპილენძისა და მანგანუმის შემცველობა. ამავდროულად, იზრდება სპორტსმენების ფიზიკური შრომისუნარიანობაც. სპორტის პრაქტიკაში ძალიან ცოტაა მკაფიო რეკომენდაციები საკვებთან ერთად მიკროელემენტების მოხმარების შესახებ სხვადასხვა კვალიფიკაციის, ასაკისა და სქესის სპორტსმენებისთვის. ზუსტად იმის თქმა, თუ რამდენი ალიმენტური რკინა (Fe), სპილენძი (Cu) და მანგანიუმია (Mn) საჭირო მიკროელემენტებზე ორგანიზმის მოთხოვნილების დასაკმაყოფილებლად შესაძლებელია მხოლოდ სპორტსმენების ორგანიზმში მიკროელემენტების ბალანსის შესწავლის შემდეგ, რაც დღეისათვის მეტად აქტუალურია.
მოცემული კვლევის მიზანს წარმოადგენდა მაღალი საკვალიფიკაციო კატეგორიის მოცურავეების ორგანიზმში მიკროელემენტების სადღეღამისო ბალანსის შესწავლა.
კვლევის მეთოდები. გამოკვლეული კონტინგენტის ორგანიზმის ელემენტური პროფილი დგინდებოდა შარდის ანალიზის საფუძველზე (დილის, საშუალო ულუფა შეგროვებული სპეციალურ კონტეინერში). ანალიზი ტარდებოდა მას-სპექტრომეტრიით ინდუქციურად შეწყვილებული არგონის პლაზმასთან (ICP-MS) ნექსიონ 300D + NWR213 მოწყობილობაზე (PerkinElmer, აშშ), აგრეთვე დანიშნული პრეპარატების ეფექტურობა ფასდებოდა კაპილარული სისხლის მაჩვენებლებით. ჰემოგლობინი და შრატის რკინა განისაზღვრებოდა შესაბამისი სტანდარტული ნაკრების გამოყენებით, ჰემატოკრიტი და ერითროციტები განისაზღვრებოდა საყოველთაოდ მიღებული მეთოდებით. მიღებული მონაცემების სტატისტიკური დამუშავება განხორციელდა Microsoft Excel XP პროგრამული პაკეტების გამოყენებით (MicosoftCorp., აშშ) და სტატისტიკა 6.0 (StatSoft Inc., აშშ).
შედეგები. ჩვენს კვლევებში დადგინდა, რომ რკინის საერთო დანაკარგი უმეტეს შემთხვევაში მნიშვნელოვნად აღემატებოდა საკვებთან ერთად მიღებულ რკინას. აქტიური დასვენების პერიოდში საკვებიდან რკინის შეწოვა იზრდებოდა. უმეტეს შემთხვევაში მისი ბალანსი დადებითი იყო. მიკროელემენტებით მდიდარი საკვების სწორად შერჩევით, შესაძლებელია ორგანიზმში მიკროელემენტების ბალანსზე გავლენის მოხდენა.
დასკვნა. ამრიგად, ჩვენს მიერ შემოთავაზებული კომპლექსები, მეტ-ნაკლებად დადებითად მოქმედებენ მთელ რიგ მნიშვნელოვან მაჩვენებლებზე და რეკომენდებულია ანემიის პროფილაქტიკისთვის და აგრეთვე, ძალზე ეფექტურია და, შესაბამისად, ძალიან პერსპექტიულია პროდუქტებით ფიზიკური შრომისუნარიანობის გასაუმჯობესებლად.
Downloads
წყაროები
Горбачев, А.Л. Физиологическая роль микроэлементов в поддержании физической формы спортсменов. – Магадан: СВГУ, 2018; 65 с.
Евстафьева Е.В., Бояринцева Ю.А., Евстафьева И.А., Перекотий Е.В. Особенности микроэлементного и гемодинамического статуса подростков и юношей с разным уровнем двигательной активности / Российский физиологический журнал им. И.М.Сеченова. Клиническая физиология. 2017; 570-581.
Зайцева И.П., Агаджанян Н.А., Скальный А.В. Влияние профессиональной физической нагрузки различного уровня у девушек-спортсменок на содержание макро- и микроэлементов в различных биоиндикаторных средах // Теория и практика физической культуры. 2016; 6: 45.
Зайцева, И. П., Зайцев О. Н. Изучение влияния профессиональной физической нагрузки на содержание химических элементов в волосах спортсменов (борцов) / Физиология человека. 2019; 45(1): 81-87.
Оберлис Д., Харланд Б., Скальный А. Биологическая роль макро- и микроэлементов у человека и животных. /Наука, СПб. 2008, 544 с.
Радыш И.В., Скальный А.В. Введение в медицинскую элементологию. М.: РУДН, 2015. 200 с.
Скальный А.В. Физиологические аспекты применения макро- и микроэлементов в спорте. Оренбург: ИПК ГОУ ОГУ, 2005. 210 с.
Скальная М.Г., Скальный А.В. Микроэлементы: биологическая роль и значение для медицинской практики. Сообщение 1. Медь // Вопросы биологической, медицинской и фармацевтической химии. 2015; 1:15.
Степанова Е.М., Луговая Е.А. Адаптивные и дизадаптивные перестройки элементной системы организма у спортсменов высокой квалификации/ Человек. Спорт. Медицина. 2020; 20(2):29–37. DOI: 10.14529/hsm200204.
Троегубова Н.А., Рылова Н.В., Самойлов А.С. Микронутриенты в питании спортсменов // Практическая медицина. 2014; 1:46.
Фероян Э., Пучковская С, Немсадзе М, Джаши Т. Применение железосодержащих препаратов в игровых видах спорта. /სამეცნიერო კონფერენციის მასალები. თბილისი. 2006: 46-48.
Bailey R.L., West Jr K.P., Black R.E. The epidemiology of global micronutrient deficiencies // Annals of Nutrition and Metabolism. 2015; 66(2):22.
Doker S., Hazar M., Ulsu M., Okan I. Kafkas E., Bozgelmez I. Influence of training frequency on serum concentrations of some essential trace elements and electrolytes in male swimmers // Biol. Trace Element Res. 2014; 158(1):15-21.
Karakukcu C., Polat Y., Torun Y. A., Pac A. K. The effects of acute and regular exercise on calcium, phosphorus and trace elements in yang amateur boxers. // Clinical laboratory. 2013; 59(5-6): 557-562.
Koehler K., Braun H., Achtzehn S. et al. Iron status in elite young athletes: gender-dependent influences of diet and exercise // European Journal of Applied Physiology. 2012. 112(2):513.
Latunde-Dada G.O. Iron metabolism in athletes - achieving a gold standard // European Journal of Haematology. 2013; 90(1):10.
McClung J.P., Gaffney-Stomberg E., Lee J.J. Female athletes: A population at risk of vitamin and mineral deficiencies affecting health and performance // J. TraceElem. Med. Biol. 2014; 28(4):388.
Pasricha S.R., Low M., Thompson J. et al. Iron supplementation benefits physical performance in women of reproductive age: a systematic review and meta-analysis //J. nutrition. 2014; 144(6): 906.
Speich M., Pineau A., Ballereau F. Minerals, trace elements and related biological variables in athletes and during physical activity // Clin. Chim. Acta. 2001; 312(1–2):1.
Uriu-Adams J., Keen C. L. Copper, oxidative stress, and human health. // Mol. Aspects Med. 2005; 26(4-5): 268-298.
Volpe S.L., Nguyen H. Vitamins, Minerals, and Sport Performance // Ed. Maughan R.J. The Encyclopedia of Sports Medicine: An IOC Medical Commission Publ. John Wiley & Sons Ltd, Chichester, UK. 2013. V.19.
Wang L., Zhang J., Wang J. et al. Effects of high-intensity training and resumed training on macro element and microelement of elite basketball athletes//Biol. Trace Element Res. 2012; 149(2):148-154.
Williams M. H. Dietary supplements and sports performance minerals. // Internat. J. Sport Nutrition. 2005 Jun; 11(2): 43-49.
Zhao J., Fan B., Wu Z. et al. Serum zinc is associated with plasma leptin and Cu–Zn SOD in elite male basketball athletes // J. Trace Elements in Medicine and Biology. 2015; 30:49.
Zheng W., Monnot A. D. Regulation of brain iron and copper homeostasis by brain barrier systems: implication in neurodegenerative diseases // Pharmacology Therapeutics. 2011: 2:177-188.
ჩამოტვირთვები
გამოქვეყნებული
როგორ უნდა ციტირება
გამოცემა
სექცია
