ანთებითი, ენდოკრინული და ვასკულური ბიომარკერების პლაზმური დონის ცვლილების ზეგავლენა ფილტვის ტუბერკულოზის შაქრიანი დიაბეტი ტიპი-2-თან კომორბიდობის ფორმირებასა და პროგნოზზე
DOI:
https://doi.org/10.52340/jecm.2025.05.01საკვანძო სიტყვები:
Pulmonary tuberculosis, diabetes, cytokines, adipocytokines, lipid spectrumანოტაცია
ტუბერკულოზი რჩება ერთ-ერთ ყველაზე დისემინირებულ ინფექციურ დაავადებად, რომელიც ხასიათდება სხვადასხვა გართულებებით და ლეტალური გამოსავლით. ბოლო ათწლეულში ჩატარებული კვლევები ადასტურებს ფილტვის ტუბერკულოზის (ფტ) სიხშირის ზრდას პაციენტებში მეორე ტიპის შაქრიანი დიაბეტით (შდც2).
წარმოდგენილი კვლევის მიზანს წარმოადგენდა ანთებითი ციტოკინების (IL-1B, TNFα), ვაზოაქტიური აგენტების: ეპოქსიეიკოზატრიენოის მჟავების (EETs), ენდოთელინი-1 (E-1), ენდოთელური ზრდის ფაქტორის (VEGF), რეზისტინის (R), ლიპიდური სპექტრის, კატექოლამინების (ნორადრენალინი, ადრენალინი) და ენდოკრინული ფაქტორების (ლეპტინი და ადიპონექტინი) პლაზმური ცვლილების მოდულატორული როლის შესწავლა ფტ-ის ფორმირებასა და მიმდინარეობის პროგნოზზე შდტ2-თან კომორბიდობის დროს. ობსერვაციული კვლევა ჩატარდა 2023-2025 წლების პერიოდში თბილისის ტუბერკულოზის და ფილტვის დაავადებათა ეროვნულ ცენტრში. რეკრუტირებული ორივე სქესის პაციენტები (18 წლის და მეტი ასაკის, n=50) დაყოფილ იქნა 3 ჯგუფად: ა) ჯანმრთელი მოხალისეები (ჯმ), n=10; ბ) სუბიექტები ახლად დადგენილი ფტ-ით, n=20; გ) პაციენტები ფტ-ით შდტ2-თან კომბინაციაში, n=20. ყველა პაციენტი ჩართული იქნა კვლევაში ჩართვის და გამორიცხვის კრიტერიუმების მიხედვით. ტუბერკულოზის მიკობაქტერიის (MTB) არსებობა კლინიკური სიმპტომებისა და რენტგენოლოგიური კვლევის გარდა დასტურდებოდა Gene Xpert MTB/RiF ULTRA ტესტის მეშვეობით. ზემოაღნიშნული აგენტების პლაზმური კონცენტრაციები, ისევე როგორც გლიკემიური კონტროლი უზმოზე გლუკოზის, ინსულინისა და გლიკოლიზირებული ჰემოგლობინის (HbA1c%) პლაზმური დონის განსაზღვრით გაზომილ იქნა ELISA Kits-ის მეთოდით. ინსულინის რეზისტენტობის (ირ) კალკულაციისთვის HOMA-index-ის განსაზღვრით ვიყენებდით ფორმულას: [(გლუკოზა უზმოზე mmol/L X ინსულინი უზმოზე (micromole/L/22,5)]. მიღებული შედეგებიდან გამომდინარე, ფტშდტ2-ით დაავადებულ პაციენტებს აღენიშნებოდათ სტატისტიკურად სარწმუნო პლაზმური დონის მომატება: IL-1 (31,4 (4,2-60,0პგ/მლ, P<0,1534); TNFα (76,2 (3,5-120,0პგ/მლ, P<0,0001), რაც უფრო გამოხატული პოზიტიური კორელაციით ხასიათდებოდა ვაზოაქტიური აგენტის E-1(10,3(3,5-18,4პგ/მლ, P<0,0008), კატექოლამინების, VEGF - 917,44 (400,0-1495პგ/მლ, P<0,00054; R 43,8 (14-259ნგ/მლ, P<0,03846) და ენდოკრინული ფაქტორის ლეპტინის - 2,02 (0,34-5,8ნგ/მლ, P<0,00001) მიმართ და ავლენდა გამოხატულ ნეგატიურ ურთიერთკავშირს EETs-თან 6,9 (4,8-9,9ნგ/მლ) და ადიპონექტინთან მიმართებაში (95,47 (18-305პგ/მლ, P<0,00694) ფტ-ის და ჯმ-ების ჯგუფებთან შედარებით. ეს ცვლილებები ასოცირდებოდა ლიპიდური სპექტრის დარღვევასთან ფტ და ფტშდტ2-ით დაავადებულ პაციენტებში.
კეთდება დასკვნა, რომ ციტოკინები, ვაზოაქტიური და ენდოკრინული აგენტები შეიძლება განხილულ იქნეს როგორც პოტენციური ბიომარკერები ფტ და ფტშდტ2-ის მქონე პაციენტებში დაავადების ადრეული დიაგნოსტიკის, მისი მკურნალობის ეფექტიანობისა და გამოსავლის თვალსაზრისით.
Downloads
წყაროები
Alsayed S.S.R, Gunosewovo H. Tuberculosis: Pathogenesis, current treatment regimens and new drug targets. Int. J. Mol. Sci. 2023, 24, 5202.
Adefuye M.A.; Manjunatha N.; Ganduri, V.; Rajasekaran K.; Duraiyarasan S.; Adefuye B.O. Tuberculosis and cardiovascular complications: An overview. Cureus 2022, 14, e28268.
World Health Organization. 14 October 2021. Global Tuberculosis Report 2021. Available online: https://www.who.int/publications/i/item/9789240037021 (accessed on 10 October 2024).
Kumar N.P, Moideen K, Banurekha VV, Nair D, Babu S. Plasma proinflammatory cytokines are markers of disease severity and bacterial burden in pulmonary tuberculosis. Open Forum Infect. Dis. 2019.6 (7):ofz257. doi:1093/ofid/ofz257.
Abbas U, Masood K.I, Khan A, Irfan M, Saifullah N, Jamil B. and Hasan Z. Tuberculosis and diabetes mellitus: Relating immune impact of co-morbidity with challenges in disease management in high burden countries. J. Clin. Tuberc. Other Mycobact. Dis. 2022. doi:10.1016/j.jctube.2022. 100343.
Al-Rifai R.H, Pearson F, Critchley IA, Abu-Raddad L. Association between diabetes mellitus and active tuberculosis: a systematic review and meta-analysis. PLOS One.2017.12 (11):e0187967.
Bisht M.K, Dahiya P, et al. The Cause-effect relation of tuberculosis on incidence of diabetic mellitus. Front in Cell and Infect. Microbiol. 2023. https://doi.org/10.3389/ fcimb 2023.113036.
Chen H, Su L, Bao J, et al. The impact of pulmonary tuberculosis on immunological and metabolic features of diabetic patients. Frontiers. 2022.vol.13. https://doi.org/10.3389/ fimmu.2022. 973391.
Ecrold C, Kumar V, et al. Impact of intermediate hyperglycemia and diabetes on immune dysfunction in tuberculosis. Clinical infectious diseases. 2021, 72 (1): 69-78. https://doi.org/10.1093/cid/ciaa751.
Ergul A. Endothelin-1 and Diabetic Complications: Focus on the Vasculature. Pharmacol. Research. 2011. 63(6): 477-487. Doi: 10.1016/J.Phrs.2011.01.012. PMID: 21292003.
Wang Y, Tang J, Wang R, Chen C, Tan S, Yu F, Tao Y. and Li Y. Sputum endothelin-1 level is associated with active pulmonary tuberculosis and effectiveness of anti-tuberculosis chemotherapy. Exp. Ther. Med. 2016. 11(3): 1104-1108. doi:10.3892/etm.216.2980. PMID: 26998044.
Cardiovascular complications of diabetes: from microvascular to macrovascular pathways. Zakir M, Ahuja N, Surksha MA, et al. Cureus. 2023;15:0. doi: 10.7759/cureus.45835.
Cardiac autonomic neuropathy in newly diagnosed patients with type 2 diabetes mellitus. Siddiqui MS, Dev V, Khandelwal E. Cureus. 2023;15:0. doi: 10.7759/cureus.47366.
Yang N.A, Peng R, Guo Y, et al. The role of 14,15-dihydroxyeicosatrienoic acid levels in inflammation and its relationship to lipoproteins. Lipids Health.Dis.2013.12:151.DOI:10.1186/1476-511x-12-151
Margoni A, Perrea D.N, Vlachos I, et al. Serum leptin, Adiponectin and Tumor Necrosis Factor-α in Hyperlipidemic Rats with/without Concomitant Diabetes Mellitus. J. Mol. Med. 2011; 17(1-2):36-40. Doi:10.2119/ molmed. 2010.00167.
Wong S.K., Chin K.Y, Soelaiman I.N. Leptin, Adiponectin and Insulin as Regulators for Energy Metabolism in a Rat Model of Metabolic Syndrome. Sains Malaysiana. 48 (1):2701-2707. http://dx.doi.org/10.17576/jsm-2019-4812-11
Chen B.H, Song Y, et al. Circulating Levels of Resistin and Risk of Type 2 Diabetes in Men and Women: Results From Two Prospective Cohorts. Diabetes Care. 2009. 32:329-334.doi:10.2337/dc08-1625.
Soh A. Z, Tan CTY, MOK E, et al. Adipokines and the risk of active TB: a nested case-control study. Int. J. Tuberc. Lung Dis. 2021. 25(1): 31-35. doi:10.5588/ijtld.20.0300. PMID: 33384042.
WHO operational handbook on tuberculosis: module 3: diagnosis: rapid diagnostics for tuberculosis detection.2021 update.2021. https://www.who.Int/publications /i/item/9789240030589.
Kumar N.P, Nair D, Banurekha V.V, Chandra-Kumar D, et al. Type 2 diabetes mellitus coincident with pulmonary or latest tuberculosis result in modulation of adipocytokines. Cytokine. 2016. 79:74-81. doi:10.1016/j.cyto.2015.12.026. PMCID: PMC4729624 PMID: 26771473.
Ji Y, Cao H, Liu Q, Li Z, et al. Screening for pulmonary tuberculosis in high-risk groups of diabetic patients. Int. J. Infect. Dis. 2020. 93:84-89. Doi:10.1016./j.ijid.2020.01.019.
Perin C, Maule S, Quadri R. Sympathetic nervous system, diabetes, and hypertension. Clinical and experimental hypertension. 2001.23(1-2):45-55. DOI:10.1081/CEH-100001196.
Diedrich A, Crossman A.A, Beightol L.A, et al. Baroreflex physiology studied in healthy subjects with very infrequent muscle sympathetic bursts. J. Appl. Physiol (1985). 2012. 114 (2): 203-210. Doi:10.1152/japplphysiol.00509.2011.
Kumar N.P, Moideen K, Nancy A, et al. Heterogenecity in the cytokine profile of tuberculosis-diabetes co-morbidity. Cytokines (2020) 125:154824. Doi: 10.1016/J.cyto.2019.154824
Lopez-Gonzalez J.A, Martinez-Soto J.M, Avila-Cervantes C, et al. Evaluation of systemic inflammation before and after standard anti-tuberculosis treatment in patients with active pulmonary tuberculosis and diabetes mellitus. Cureus. 2024. 16(3):e55391. DOI.10.7759/cureus.55391. PMID: 38562330.
Jayashankar, C.A, Manjunath, B.M, et al. The association of pulmonary tuberculosis, abnormal glucose tolerance, and type 2 diabetes mellitus: A hospital-based cross-sectional study. Cureus 2023;13:e19758.
Kumar N.P, Moideen K, Sivakumara S, Menon P.A, Viswanathanb V, Kornfeld H, Babu S. Tuberculosis-diabetes co-morbidity is characterized by heightened systemic levels of circulating angiogenic factors. J. of infection. 2017, 74 (1):10-21. https://doi.org/10.1016/J.Jinf.2016.08.021.
Ssekamatte P, Sande O.J, et al. Immunologic, metabolic and genetic impact of diabetes on tuberculosis susceptibility. Frontiers. 2023, vol.14. https//doi.org/10.3389/fimmu.2023. 1122255.
Salunkhe V.S, Patil V.W, Rai P. Lipid profile as a nutritional status marker in tuberculosis. J. Clin. Diagn. Res. 2020, 14, 1-3.
Airhomwanbor K.O, Iyevhobu K.O, Omolumen L.E, et al. Assessment of lipid profile on patients with pulmonary tuberculosis. Acta Sci. Med. Sci. 2023, 7, 198-207.
Chen Z, Kong X, Ma Q, Chen J, Zeng Y, Liu H, Wang X, Liu S. The impact of Mycobacterium tuberculosis on the macrophage cholesterol metabolism pathway. Front. Immunol. 2024, 15, 1402024
Javardi M.S.M, Madani Z, Movahedi A, Karandish M, Abbasi B. The correlation between dietary fat quality indices and lipid profile with Atherogenic index of plasma in obese and non-obese volunteers: A cross-sectional descriptive-analytic case-control study. Lipid Health Dis. 2020, 19, 1-9.
Mani A.P, Shanmugapriya K, Deepak Kanna K, Yadav S. Assessment of lipid profile in patients with pulmonary tuberculosis: An observational study. Cureus 2023, 15, e39244.
Chidambaram V, Zhou L, Castillo J.R, et al. Higher serum cholesterol levels are associated with reduced systemic inflammation and mortality during tuberculosis treatment independent of Body Mass Index. Front. Cardiovasc. Med. 2021, 8, 696517.
Jo Y.S, Han K, Kim D, Yoo J.E, et al. Relationship between total cholesterol level and tuberculosis risk in a nationwide longitudinal cohort. Sci. Rep. 2021, 11, 16254
Ulloque-Badaracco J.R, Hernandez-Bustamante E.A. et al. Atherogenic index of plasma and coronary artery disease: A systematic review. Open Med. 2022, 17, 1915–1926.
ჩამოტვირთვები
გამოქვეყნებული
როგორ უნდა ციტირება
გამოცემა
სექცია
