The Interrelation of Mood, Tense, and Modality in the Italian Language

ანოტაცია

კილო მორფოლოგიური კატეგორიაა, იტალიურ ენაში ტრადიციულად გამოიყოფა თხრობითი, კავშირებითი, პირობითი და ბრძანებითი კილო. სწორედ კავშირებითი კილოა მოდალობის ერთ-ერთი ძირითადი, მორფოლოგიური, გამომხატველი,  მაგრამ მოდალობა, როგორც სემანტიკური კატეგორია, ბევრად უფრო ფართოა და გულისხმობს „პროპოზიციის სტატუსს“, მოლაპარაკის დამოკიდებულებას თავისი ნათქვამისა და თავად წარმოთქმის აქტის მიმართ. ვინაიდან კავშირებითი კილოა ის კილოური ფორმა, რომელიც ყველაზე მეტად უკავშირდება მოდალობას, დეტალურად განვიხილეთ კავშირებითი კილოს რაობა, მისი მახასიათებლები და ის პირობები, როდესაც კონსტრუქციაში, ძირითადად დამოკიდებულ წინადადებაში, ხდება მისი გამოყენება. 

მოდალური მნიშვნელობის წინ წამოწევის შემთხვევები იტალიურ ენაში  დასტურდება როგორც წარსულში, ისე  მომავალში; მომავალი არ არის სრულად ცნობილი, ის აუცილებლად მოიცავს წინასწარი პროგნოზის, ვარაუდის ან რაიმე მსგავს ელემენტს, შესაბამისად, ხშირია მომავლის გამოყენება რაიმე ტემპორალური მნიშვნელობის გარეშე, ე.წ. ვარაუდის, შესაძლებლობის –  ეპისტემური მნიშვნელობით. მაგალითად, მომავალ დროში მდგარი ზმნა, ამ წინადადებაში იღებს ვარაუდის მნიშვნელობას:

Hanno bussato alla porta, sarà Marco – კარზე დააკაკუნეს, მარკო იქნება.

მოდალური მნიშვნელობის წინ წამოწევა დასტურდება ასევე წარსულის იმპერფექტულ დროში და, შესაბამისად, გამოიყოფა:

კონატიური იმპერფექტი (imperfetto conativo)

ზმნის ეს დრო გამოხატავს მოქმედებას, რომელიც დარჩა ჩანაფიქრის, სურვილის, განხორციელების რისკის დონეზე:

Per poco, sabato, non avevo un conflitto con quelli del terzo.

მათთან, მესამედან, შაბათს საქმე თითქმის კონფლიქტამდე მივიდა.

თავაზიანობის იმპერფექტი (imperfetto di modestia, attenuativo)

Desiderava?

რას ინებებთ?

ირეალური იმპერფექტული დრო (irreale)

იმპერფექტული დროის საშუალებით ამგვარ წინადადებებში თითქმის ყოველთვის გადმოცემულია არარეალიზებული ვარაუდი (irrealità del passato):

Se lo sapevo, non venivo. ეს რომ მცოდნოდა, არ მოვიდოდი.

პერსპექტივის იმპერფექტული დრო (imperfetto prospettivo)

გამოიყენება წარსულისთვის მომავლის მნიშვნელობით

L’ospite giunse nel pomeriggio del 15 giugno. Ripartiva due giorni dopo.

სტუმარი 15 ივნისს, დღისით მოვიდა. ორი დღის შემდეგ მიდიოდა.

იგივე შეიძლება ითქვას პლუსკვამპერფექტსაც (trapassato prossimo), რომელიც მოდალურ მნიშვნელობას იძენს, როდესაც სასაუბრო მეტყველებაში წარმოდგენილია ჰიპოთეზური კონსტრუქციის - პირობითი წინადადების შედეგობით ნაწილში შედგენილი პირობითის ფორმის ნაცვლად:

Se non mi fossi ammalato a quest’ora avevo già terminato gli esami – ავად რომ არ გავმხდარიყავი, გამოცდებს დავამთავრებდი. 

სხვა შემთხვევაში კი აქვს „შემარბილებელი“ მნიშვნელობა:

Buongiorno, ero venuto per chiederle una cortesia – გამარჯობა, მოვედი, რომ რაღაც გთხოვოთ.