ოზონის შრე და მისი გავლენა ადამიანის ჯანმრთელობაზე

ანოტაცია

დედამიწაზე სიცოცხლის წარმოქმნა და მრავალფეროვანი ეკოსისტემების არსებობა განაპირობა რამდენიმე ფაქტორმა, რომელთა შორის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ადგილი უკავია ატმოსფეროს. კერძოდ კი, დედამიწის ზედაპირიდან 12-35 კილომეტრ სიმაღლეზე, ატმოსფეროს მეორე ფენაში, სტრატოსფეროში არსებულ ოზონის შრეს (O3), სადაც  ოზონის 90%-ია წარმოდგენილი. ოზონის დანარჩენი რაოდენობა, დაახლოებით 10%, განთავსებულია ტროპოსფეროში. სტრატოსფერულ ოზონს აქვს გარემოს დაცვითი მნიშვნელობა. დღეისათვის,  უკონტროლო სამრეწველო საქმიანობამ და სხვა აქტივობებმა კაცობრიობა დიდი საფრთხის წინაშე დააყენა, რაც ჰაერში ქლორფთორნახშირბადებისა  და  სხვა ჰალოკარბონების  გამოფრქვევამ განაპირობა. აღნიშნული  ნაერთების მოლეკულები ხვდება რა  სტრატოსფეროში   ულტრაიისფერ რადიაციასთან ურთიერთქმედებით გამოყოფს  ბრომსა და ქლორს, რომლის ატომსაც ოზონის 100 000-მდე მოლეკულის განადგურება შეუძლია. ოზონდამშლელ ნივთიერებებს და ფაქტორებს მიეკუთვნება  ნახშირბადის ტეტრაქლორიდი, მეთილქლოროფორმი, ჰიდრობრომოფთოროკარბონები, ჰიდროქრომოფთოროკარბონები, მეთილის ბრომიდი, ბრომოქლორომეთანი, აზოტის ოქსიდები, კოსმოსური რაკეტები, 12-15 კმ სიმაღლეზე მფრინავი თვითმფრინავები, გლობალური დათბობა და სხვა. სწორედ ასეთმა რეაქციებმა და ნივთიერებებმა გამოიწვიეს  ოზონის შრის გათხელება  და ე.წ. „ოზონის ხვრელების“ გაჩენა, რომელიც  დაფიქსირდა პოლუსების მიმდებარედ. თამამად შეიძლება ითქვას, რომ ოზონის შრის გათხელება და ამით გამოწვეული ისეთი ეფექტები, როგორიცაა ნაადრევი დაბერება, კანის კიბოთი დაავადებულთა რიცხვის მატება, კერძოდ ბაზალუჯრედოვანი კიბო და ბრტყელუჯრედოვანი კიბო, იმუნური სისტემის დასუსტება,  თვალის რქოვანას, შემაერთებელი გარსის, ბროლისა და ბადისებრი გარსის დაზიანება და სხვა, თანამედროვეობის ერთ-ერთ სერიოზულ გამოწვევად იქცა. სწორედ ამან განაპირობა ის ფაქტი, რომ ძალაში შევიდა მონრეალის პროტოკოლი, რომელიც მიზნად ისახავს ოზონის შრის დაცვას  ოზონდამშლელი აირების შემცირების გზით.   ჩვენი ქვეყანა „მონრეალის ოქმს“ და „ვენის კონვენციას“ ოფიციალურად 1996 წელს შეუერთდა. პროგნოზირებენ. აღსანიშნავია ისიც, რომ ასეთ გლობალურ პრობლემასთან გამკლავება და მიღებული გამოცდილება, კლიმატის ცვლილებასთან ბრძოლაშიც  დაგვეხმარება.