გესტაციური შაქრიანი დიაბეტის რისკ ფაქტორების მრავალფეროვნება
DOI:
https://doi.org/10.52340/jecm.2025.04.30საკვანძო სიტყვები:
gestational diabetes mellitus, risk factors, feto-maternal outcomes, screening, preventionანოტაცია
შესავალი: გესტაციური შაქრიანი დიაბეტი (გშდ) მსოფლიოში ორსულობის ერთ-ერთ ყველაზე გავრცელებულ გართულებას წარმოადგენს. ორსულობის დროს დედის ჰიპერგლიკემიის ფონზე ყოველი 5 ცოცხლად შობილიდან ერთი ვითარდებოდა, გშდ-ზე მოდის შემთხვევათა 75%-90%. გშდ არის მდგომარეობა, რომელიც ორსულობის დროს პირველად ვლინდება და ძირითადად მშობიარობის შემდეგ ქრება.
დისკუსია: გარემოს, სოციალურ-ეკონომიკური და ინდივიდუალური რისკის ფაქტორები წამყვან როლს თამაშობენ გშდ-ის გლობალურ ზრდაში. გარემოს რისკის ფაქტორები გავლენას ახდენს ნაწლავის მიკრობიომზე, იწვევს ჟანგვით სტრესს, ანთებას, ინსულინრეზისტენტობას, ნეირო-ჰორმონალურ და β-უჯრედების დისფუნქციას და ეპიგენეტიკურ მოდიფიკაციას და იწვევს გშდ-ს და მის ახლო და შორეული გართულებების რისკის ზრდას. სხვა ისეთი ფაქტორები, როგორიცაა, ქუჩის ხმაური და ხელოვნური განათება, იწვევს ძილის და ცირკადული რიტმის დარღვევებს, რაც ზრდის გშდ-ს რისკს. სოციალურ-ეკონომიკური რისკი: დედის დაბალი სოციალურ-ეკონომიკური სტატუსი დაკავშირებულია გშდ-ის მაღალ რისკთან. ინდივიდუალური რისკები იყოფა შექცევად და შეუქცევად რისკის ფაქტორებად. რაც უფრო მეტი რისკის ფაქტორი აქვს ქალს, მით უფრო მაღალია გშდ-ის განვითარების რისკი. არადიაგნოსტირებული და არანამკურნალევი გშდ ასოცირდება დედის და ნაყოფის გართულებების ფართო სპექტრთან.
დასკვნა: სკრინინგი, მკურნალობა და მართვა აუცილებელია. მიუხედავად იმისა, რომ გშდ-ის სრული პრევენცია შეუძლებელია, არსებობს რისკის შემცირების სხვადასხვა გზა. შექცევადი გარემოს, სოციალურ-ეკონომიკური და ინდივიდუალური რისკის ფაქტორების აღმოფხვრა მნიშვნელოვანია გშდ-ის გავრცელების ზრდის შესაჩერებლად.
Downloads
წყაროები
Global, regional, and national burden of diabetes from 1990 to 2021, with projections of prevalence to 2050: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2021; Lancet 2023; 402: 203–34 Published Online June 22, 2023 https://doi.org/10.1016
Diagnostic Criteria and Classification of Hyperglycaemia First Detected in Pregnancy, World Health Organization 2013; WHO/NMH/MND/13.2
FIGO–IDF joint statement and declaration on hyperglycemia in pregnancy; Gynecology and Obstetrics; 2018; 14(2):127-130. https://doi.org/10.1002/ijgo.12497
Diabetes Atlas, 10-th Ed., IDF, 2021
Yongging Zhang, Luping Chen, Yinluan Ouyan, et al; A new classification method for gestational diabetes mellitus: a study on the relationship between abnormal blood glucose values at different time points in oral glucose tolerance test and adverse maternal and neonatal outcomes in pregnant women with gestational diabetes mellitus; AJOG Glob Rep, 2024 Aug 15;4(4):100390. doi: 10.1016/j.xagr.2024.100390
Eberle, C. and Stichling, S.; Environmental health influences in pregnancy and risk of gestational diabetes mellitus: a systematic review; BMC Public Health (2022)22:1572. https://doi.org/10.1186/s12889-022-13965-5
Liaodie Yao, Shijie Geng, Lijun Zhu, Hua Jiang. Environmental pollutants exposure and gestational diabetes mellitus: Evidence from epidemiological and experimental studies; PMID: 37164202 DOI: 10.1016/j.chemosphere.2023.138866
Shankar A, Teppala S. Urinary bisphenol A and hypertension in a multiethnic sample of US adults, Environ Public Health 2012;2012:481641
Bae S, Kim JH, Lim YH, Park HY, Hong YC, Associations of bisphenol A exposure with heart rate variability and blood pressure, HYPERTENSION. 2012 Sep;60(3):786-93.
Lang IA, Galloway TS, Scarlett A, et al. Association of urinary bisphenol A concentration with medical disorders and laboratory abnormalities in adults, JAMA. 2008 Sep 17;300(11):1303-10
Shankar A, Teppala S., Relationship between urinary bisphenol A levels and diabetes mellitus, J ClinEndocrinolMetab. 2011 Dec;96(12):3822-6.
Wang T, Li M, Chen B, Xu M, Xu Y, Huang Y, Lu J, Chen Y, Wang W, Li X, Liu Y, Bi Y, Lai S, Ning G, Urinary bisphenol A (BPA) concentration associates with obesity and insulin resistance, J ClinEndocrinolMetab. 2012 Feb;97(2):E223-7
The neglected pollutants: the effects of artificial light and noise on human health; HOUSE OF LORDS Science and Technology Committee 2nd Report of Session 2022–23
Vincent W. V. Jaddoe, Johan P. Mackenbach, Henriëtte A. Moll, Eric A. P. Steegers, Henning Tiemeier, Frank C. Verhulst, Jacqueline C. M. Witteman and Albert Hofman; The Generation R Study: Design and Cohort Profile; European Journal of Epidemiology; Vol. 21, No. 6 (2006), pp. 475-484 (10 pages)
Lessons from the 20 Years of Generation R, Erasmus Univesity, Rotterdam, 2022
Exposure to Gestational Diabetes Mellitus and Low Socioeconomic Status; Arch Pediatr Adolesc Med. 2012 Jan 2;166(4):337–343. doi: 10.1001/archpediatrics.2011.784
Konstantinos Giannakou, Evangelos Evangelou, et al; Risk factors for gestational diabetes: An umbrella review of meta-analyses of observational studies; 2019; https://doi.org/10.1371/journal.pone.0215372
Risk factors for gestational diabetes: is prevention possible? Cuilin Zhang, Shristi Rawal, Yap Seng Chong, Diabetologia. 2016 May 10;59(7):1385–1390. doi: 10.1007/s00125-016-3979-3
Surabhi Mishra, Avinash Shetty, Chythra r. Rao, et al; Effect of maternal perceived stress during pregnancy on gestational diabetes mellitus risk: A prospective case-control study; Diabetes Metab Syndr., 2020 Sep-Oct;14(5):1163-1169. doi: 10.1016/j.dsx.2020.06.048.
Kleoniki I Athanasiadu, Stavroula A Paschou, et al; Smoking during pregnancy and gestational diabetes mellitus: a systematic review and meta-analysis; Endocrine, Meta-Analysis, Vol. 82, pp 250-262 (2023)
Yueyi Li, Xinghua Ren, Lilan He, et al; Maternal age and the risk of gestational diabetes mellitus: A systematic review and meta-analysis of over 120 million participants; Diabetes Research and Clinical Practice, Volume 162, April 2020, 108044
Neurological Modulation of Sleep; Mechanisms and Function of Sleep Health: Sleep Disorders and Gestational Diabetes Mellitus, 2020, Pages 285-30
Danai Eleftheriou, Kleoniki I. Athanasiadou, Emmanouil Sifnaios, et al; Sleep disorders during pregnancy: an underestimated risk factor for gestational diabetes mellitus; Endocrine (2024) 83:41–50 https://doi.org/10.1007/s12020-023-03537-x REVIEW
Yoko Nomura, David J. Marks, Bella Grossman, et al. Effects on Neurocognitive Development and Risk of Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder in Offspring;
Heather H. Burris, and Carlos A. Camargo, Jr. Vitamin D and Gestational Diabetes Mellitus, DrPH: Curr Diab Rep. 2014 Jan; 14(1): 451. doi:10.1007/s11892-013-0451-3
Artemisia Kokkinari, Maria Dagla, Aikaterini Lykeridou, Georgios Iatakis. The Association between Vitamin D Intake and Gestational Diabetes Mellitus: A Systematic Review; r Clin. Exp. Obstet. Gynecol. 2023; 50(5): 96 https://doi.org/10.31083/j.
Heather H. Burris, Carlos A. Camargo Jr., Vitamin D and Gestational Diabetes Mellitus; Curr Diab Rep. 2014 January; 14(1): 451. doi:10.1007/s11892-013-0451-3
Abdurrahman Avar Özdemir, Yasemin Ercan Gündemir, et al. Vitamin D Deficiency in Pregnant Women and Their Infants; J Clin Res Pediatr Endocrinol. 2018 Mar; 10(1): 44–50. Published online 2018 Feb.26. doi: 10.4274/jcrpe.4706
Charalampos Millonis, Ioannis Ilias, Eftychia Koukkou, et al. Gestational diabetes mellitus may predispose to metabolic dysfunction-associated steatotic liver disease; World J Hepatol, 2024 May 27;16(5):860–862. doi: 10.4254/wjh.v16.i5.860
K Hribar , D Eichhorn , L Bongiovanni; Postpartum development of metabolic dysfunction-associated steatotic liver disease in a lean mouse model of gestational diabetes mellitus; Sci Rep 2024 Jun 25;14(1):14621.doi: 10.1038/s41598-024-65239-2; PMID: 38918525; PMCID: PMC11199516
Nirnla Vishnoi, Rekha Jakhar, Ankita Choudhary, Monika Bharia; Fetomaternal Outcome of Gestational Doabetes Mellitus in Primagravida; Asian Journal of Pharmaceutical and Clinical Research; Vol 16, Iss 8, 2023, DOI: http://dx.doi.org/10.22159/ajpcr.2023v16i8.48598.
Birth Settings in America: Outcomes, Quality, Access, and Choice. Ch Epidemiology of Clinical Risks in Pregnancy and Childbirth, Washington (DC): National Academies Press (US); 2020.ISBN-13: 978-0-309-66982-5ISBN-10: 0-309-66982-0
Kerstin M G Brand, Laura Saarelainen, et al.Metformin in pregnancy and risk of adverse long-term outcomes: a register-based cohort study; BMJ, Diabetes Res Care; 2022 Jan;10(1):e002363. doi: 10.1136/bmjdrc-2021-002363.
ჩამოტვირთვები
გამოქვეყნებული
როგორ უნდა ციტირება
გამოცემა
სექცია
