საკვანძო სიტყვები
კონტაქტური დერმატიტი
COVID-19
მექანიკური აკნე
სახის დერმატოზები
კანის მიკრობიომი
როზაცეა
ტელედერმატოლოგია
როგორ უნდა ციტირება
ანოტაცია
COVID-19 პანდემიამ საზოგადოებრივი ჯანდაცვის ძირითად ჩარევად პირადი დამცავი აღჭურვილობის, განსაკუთრებით სახის ნიღბების ფართოდ გამოყენება მოითხოვა. მიუხედავად იმისა, რომ ნიღბის ხანგრძლივი გამოყენება ვირუსული გადაცემის შემცირების ეფექტური საშუალებაა, ის სახის კანის დაავადებების მზარდ შემთხვევებს უკავშირდება. ესენია: ნიღბის ტარება, გამაღიზიანებელი და ალერგიული კონტაქტური დერმატიტი, როზაცეა, სებორეული დერმატიტი და პერიორალური დერმატიტი, რომლებიც პანდემიის დაწყებიდან უფრო ხშირად შეინიშნება. ისინი გამოწვეულია ისეთი ფაქტორებით, როგორიცაა ხახუნი, წნევა, სიცხე, ოკლუზია, ოფლის შეკავება, კანის მიკრობიომის დარღვევა და ნიღბის მასალებში არსებული ქიმიური გამღიზიანებლების ზემოქმედება. ეს მიმოხილვა იკვლევს ნიღბით გამოწვეული სახის დერმატოზების პათოფიზიოლოგიას, კლინიკურ გამოვლინებას, რისკ-ფაქტორებს და ფსიქოსოციალურ შედეგებს, განსაკუთრებით ქალებსა და ახალგაზრდებზე, სადაც ამ მდგომარეობებზე გავლენას ახდენს ფსიქოლოგიური სტრესი, ქრონიკული ნიღბის გამოყენება და ქიმიური სენსიტიზაცია. პრევენციისა და მართვის სტრატეგიები ფოკუსირებულია კანის მოვლის ნაზი რუტინის დანერგვაზე, ლიპიდებით მდიდარი დამატენიანებლების გამოყენებაზე, სუნთქვადი ან ბიოფუნქციური ნიღბის მასალების შერჩევასა და ნიღბის მკაცრი ჰიგიენის უზრუნველყოფაზე. თერაპიული მიდგომები მოიცავს მცენარეულ ანთების საწინააღმდეგო ნივთიერებებს, როზაცეას და აკნეს სამკურნალო ადგილობრივ და სისტემურ მედიკამენტებს და ბარიერის აღდგენის მიდგომებს. სამომავლო მიმართულებები ასევე მოიცავს ნაზი და ანტიბაქტერიული ნიღბების მასალების შემუშავებას და ტელედერმატოლოგიური სერვისების განვითარებას.
წყაროები
Sugimura, M., Chimed-Ochir, O., Yumiya, Y., Ohge, H., Shime, N., Sakaguchi, T., Tanaka, J., Takafuta, T., Mimori, M., Kuwabara, M., Asahara, T., Kishita, E., & Kubo, T. (2021). The Association between Wearing a Mask and COVID-19. International Journal of Environmental Research and Public Health, 18(17), 9131. https://doi.org/10.3390/ijerph18179131
Li Y, Liang M, Gao L, Ahmed MA, Uy JP, Cheng C, et al. Face masks to prevent transmission of COVID-19: A systematic review and meta-analysis. Am J Infect Control. 2020;49(7):900–906. doi:10.1016/j.ajic.2020.12.007
Rathi SK, Dsouza JM. Maskne: A new acne variant in Covid-19 era. Indian J Dermatol. 2022;67(5):552–555. doi:10.4103/ijd.ijd_1054_21
Choi ME, Lee WJ, Ko JY, Kim KJ, Kim JE, Kim HS, et al. Facial dermatoses associated with mask-wearing in the COVID-19 era: A nationwide, cross-sectional, multicenter, questionnaire-based study. Ann Dermatol. 2024;36(2):81. doi:10.5021/ad.23.061
Perera MH, Joshi M, Govindan AK, Edpuganti S, Korrapati NH, Kiladze N. Impact of mask wear on the skin of clinical year medical students during the COVID-19 pandemic: A cross-sectional study. Cosmoderma. 2022;2:96. doi:10.25259/csdm_100_2022
Costeris C, Petridou M, Ioannou Y. Psychological impact of skin disorders on patients’ self-esteem and perceived social support. J Dermatol Skin Sci. 2021;3(1):14–22.https://www.dermatoljournal.com/articles/psychological-impact-of-skin-disorders-on-patients-self-esteem-and-perceived-social-support.html
Dabash D, Salahat H, Awawdeh S, Hamadani F, Khraim H, Koni AA, et al. Prevalence of acne and its impact on quality of life and practices regarding self-treatment among medical students. Sci Rep. 2024;14(1). doi:10.1038/s41598-024-55094-6
Dréno B, Araviiskaia E, Berardesca E, Gontijo G, Viera MS, Xiang L, et al. Microbiome in healthy skin, update for dermatologists. J Eur Acad Dermatol Venereol. 2016;30(12):2038–2047. doi:10.1111/jdv.13965
Merenstein C, Fitzgerald AS, Khatib LA, Graham-Wooten J, Bushman FD, Collman RG. Effects of mask reuse on the oropharyngeal, skin, and mask microbiome. J Infect Dis. 2023;228(4):479–486. doi:10.1093/infdis/jiad167
Spigariolo CB, Giacalone S, Nazzaro G. Maskne: The epidemic within the pandemic: From diagnosis to therapy. J Clin Med. 2022;11(3):618. doi:10.3390/jcm11030618
Zhou N, Yang L, Dong L, Li Y, An X, Yang J, et al. Prevention and treatment of skin damage caused by personal protective equipment: experience of the first-line clinicians treating SARS-COV-2 infection. Int J Dermatol Venereol. 2020;3(2):70–75. doi:10.1097/jd9.0000000000000085
Rudd E, Walsh S. Mask related acne (“maskne”) and other facial dermatoses. BMJ. 2021;n1304. doi:10.1136/bmj.n1304
Teo W. The “Maskne” microbiome – pathophysiology and therapeutics. Int J Dermatol. 2021;60(7):799–809. doi:10.1111/ijd.15425
Kosasih LP. MASKNE: mask-induced acne flare during coronavirus disease-19. What is it and how to manage it? Open Access Maced J Med Sci. 2020;8(T1):411- 415.doi:10.3889/oamjms.2020.5388
Teo W. Diagnostic and management considerations for “maskne” in the era of COVID-19. J Am Acad Dermatol. 2020;84(2):520–521. doi:10.1016/j.jaad.2020.09.063
Zainab S, Ashraf SN, Rafiq U, Khoso A. Frequency of acne formation with usage of face masks and its associated factors. J Pak Assoc Dermatol. 2024;34(1) https://www.jpad.com.pk/index.php/jpad/article/view/2446
Berjawi A, Salameh P, Fadel N, Khoury JRE. Mask-acne prevalence and risk factors during the COVID-19 pandemic: a cross-sectional single institution study. Dermatol Ther. 2023;2023(1). doi:10.1155/2023/9470636
Beri K, Singh D, Beri D. The emotional impact of maskne in the era of COVID-19: a commentary on the future of a multi-modality approach. Cosmetics. 2022;9(3):45. doi:10.3390/cosmetics9030045
Zhang Z, Malewicz NM, Xu X, Pan J, Kumowski N, Zhu T, et al. Differences in itch and pain behaviors accompanying the irritant and allergic contact dermatitis produced by a contact allergen in mice. PAIN Rep. 2019;4(5):e781. doi:10.1097/pr9.0000000000000781
Sawada Y. Occupational skin dermatitis among healthcare workers associated with the COVID-19 pandemic: a review of the literature. Int J Mol Sci. 2023;24(3):2989. doi:10.3390/ijms24032989
Sarfraz Z, Sarfraz A, Sarfraz M, Felix M, Bernstein JA, Fonacier L, et al. Contact dermatitis due to personal protective equipment use and hygiene practices during the COVID-19 pandemic: a systematic review of case reports. Ann Med Surg. 2022;74:103254. doi:10.1016/j.amsu.2022.103254
Bouabdella S, Dikhaye S, Zizi N. Dermatite de contact causée par les bandes élastiques d’un masque chirurgical. Rev Fr Allergol. 2021;62(5):497–499. doi:10.1016/j.reval.2021.10.011
Yu J, Chen JK, Mowad CM, Reeder M, Hylwa S, Chisolm S, et al. Occupational dermatitis to facial personal protective equipment in health care workers: a systematic review. J Am Acad Dermatol. 2020;84(2):486–494. doi:10.1016/j.jaad.2020.09.074
Edpuganti S, Gaikwad JR, Maliyil BT, Koshy RR, Potdar R, Latheef S, et al. The not-so-sweet side of mango: mango allergy. Cosmoderma. 2025;5:18. doi:10.25259/csdm_212_2024
Niesert A, Oppel EM, Nellessen T, Frey S, Clanner-Engelshofen BM, Wollenberg A, et al. “Face mask dermatitis” due to compulsory facial masks during the SARS-CoV-2 pandemic: data from 550 health care and non-health care workers in Germany. Eur J Dermatol. 2021;31(2):199–204. doi:10.1684/ejd.2021.4007
Tang H, Wang H, Hamblin MR, Jiang L, Zhou Y, Xu Y, et al. Contact dermatitis caused by prevention measures during the COVID-19 pandemic: a narrative review. Front Public Health. 2023;11:1189190. doi:10.3389/fpubh.2023.1189190
Di Altobrando A, La Placa M, Neri I, Piraccini BM, Vincenzi C. Contact dermatitis due to masks and respirators during COVID-19 pandemic: what we should know and what we should do. Dermatol Ther. 2020;33(6):e14528. doi:10.1111/dth.14528
Cosansu NC, Yuksekal G, Kutlu O, Umaroglu M, Yaldız M, Dikicier BS. The change in the frequency and severity of facial dermatoses and complaints in healthcare workers during the COVID-19. J Cosmet Dermatol. 2022;21(8):3200–3205. doi:10.1111/jocd.15044
Van Zuuren EJ, Arents BWM, Van Der Linden MMD, Vermeulen S, Fedorowicz Z, Tan J. Rosacea: new concepts in classification and treatment. Am J Clin Dermatol. 2021;22(4):457–465. doi:10.1007/s40257-021-00595-7
Trave I, Salvi I, Cozzani E, Donadoni R, Parodi A. Has the use of the mask exacerbated rosacea during the pandemic? Dermatol Pract Concept. 2023;13(4):e2023230. doi:10.5826/dpc.1304a230
Zhang T, Liu X, Yang F, Xu Y, Jiang X. Effect of COVID-19 and face masks on the condition of rosacea – a retrospective analysis of 87 patients. Clin Cosmet Investig Dermatol. 2023;16:2855–2862. doi:10.2147/ccid.s429099
Jackson JM, Alexis A, Zirwas M, Taylor S. Unmet needs for patients with seborrheic dermatitis. J Am Acad Dermatol. 2022;90(3):597–604. doi:10.1016/j.jaad.2022.12.017
Veraldi S, Angileri L, Barbareschi M. Seborrheic dermatitis and anti‐COVID‐19 masks. J Cosmet Dermatol. 2020;19(10):2464–2465. doi:10.1111/jocd.13669
Damiani G, Finelli R, Kridin K, Pacifico A, Buja A, Bragazzi NL, et al. Masks trigger facial seborrheic dermatitis and psoriasis: evidence from a multicenter, case-control study during COVID-19 pandemic. Ital J Dermatol Venereol. 2022;157(5):[page numbers if available]. doi:10.23736/s2784-8671.22.07246-2
Veraldi S, Mattioli MA, Nazzaro G. Anti-COVID-19 face masks and perioral dermatitis. J Clin Aesthet Dermatol. 2023 May;16(5):22. https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10243728/
Falodun O, Medugu N, Sabir L, Jibril I, Oyakhire N, Adekeye A. An epidemiological study on face masks and acne in a Nigerian population. PLoS One. 2022;17(5):e0268224. doi:10.1371/journal.pone.0268224
Ali KA, Sqban ZM. Frequency and associated factors of mask-induced acne among healthcare workers. Diyala J Med. 2024;26(2):90–98. doi:10.26505/djm.v26i2.1100
Perera MH, Ahmed NK, Korrapati NH, Edpuganti S, Bhowmik P, Govindan AK, et al. Hair loss in medical students: a global approach. Int J Progress Sci Technol. 2021;28(2):608–618.
Zuo Y, Hua W, Luo Y, Li L. Skin reactions of N95 masks and medical masks among health-care personnel: a self-report questionnaire survey in China. Contact Dermatitis. 2020;83(2):145–147. doi:10.1111/cod.13555
AlEdani EM, Gurramkonda J, Chaudhri S, Amin A, Panjiyar BK, Al-Taie DS, et al. COVID-19-related risk factors for developing occupational contact dermatitis along with its incidence, prevention, and management: a systematic review. Cureus. 2024;16(9):e68441. doi:10.7759/cureus.68441
Wang L, Zhang Y, Chen L, Yuan D, Feng X, Zheng J, et al. A two-center randomized controlled trial of a repairing mask as an adjunctive treatment for mild to moderate rosacea. J Cosmet Dermatol. 2024. doi:10.1111/jocd.16413
De Tollenaere M, Durduret A, Chapuis E, Lambert C, Lemagnen P, Tiguemounine J, et al. A highly soluble form of rutin for instant resolution of mask-wearing related disorders. J Cosmet Dermatol. 2024;23(5):1734–1744. doi:10.1111/jocd.16196
Justin LYS, Yew YW. Facial dermatoses induced by face masks: a systematic review and meta-analysis of observational studies. Contact Dermatitis. 2022;87(6):473–484. doi:10.1111/cod.14203
Malczynska IU, Krych G, Baran A, Kaminski TW, Flisiak I. Maskne—dermatosis of a pandemic. A survey on the impact of PPE on facial skin among HCW and N-HCW in Poland. Dermatol Ther. 2022;12(10):2297–2308. doi:10.1007/s13555-022-00796-w
Martora F, Fabbrocini G, Megna M, Scalvenzi M, Battista T, Villani A, et al. Teledermatology for common inflammatory skin conditions: the medicine of the future? Life (Basel). 2023;13(4):1037. doi:10.3390/life13041037
Soliman II, Medhat N, Saleh H, Halawany ME. Centella Asiatica: recent cosmeceutical uses for treatment of skin diseases. Bull Fac Pharm Cairo Univ. 2025;62(2). doi:10.54634/2090-9101.1066