თავისუფალი ირიბი დისკურსი და მისი ტრანსფორმაცია ქართულ თარგმანში (დ.ჰ. ლორენსის მცირე პროზის მიხედვით)
DOI:
https://doi.org/10.52340/idw.2025.27საკვანძო სიტყვები:
ორხმოვანება, ჩანაცვლებითი თხრობა, მონოლოგი, ვერბალური კომუნიკაცია, ინტერპრეტაცია, შინაგანი ხმაანოტაცია
მე-20 საუკუნის დასაწყისში, მოდერნისტულ ეპოქაში, როდესაც პირდაპირი და არაპირდაპირი დისკურსის ტექნიკა მაშინდელ მწერალთა ნაწარმოებებში პირველად გამოჩნდა, ერთი შეხედვით თითქოსდა უცნაურმა ნარატივმა ერთნაირად მოხიბლა ლიტერატურის და ენის მკვლევრები. მისი ერთ-ერთი მეთოდი, თავისუფალი არაპირდაპირი სტილი ფართო დისკუსიის საგნად გადაიქცა, მისი აქტიური როლი მხატვრულ ნაწარმოებში ჯერ კიდევ დაზუსტებული არ არის . აღნიშნული დებატები ორმა დაპირისპირებამ ჩამოაყალიბა: არის თუ არა თავისუფალი არაპირდაპირი სტილის ტექნიკა ენობრივი წარმოშობის და რას შეიძლება მიეწეროს მასში გამოხატული პერსპექტივა. ორივე ეს კითხვა, თუმცა განსხვავებული, მაგრამ ერთმანეთთან გადაჯაჭვულია. მისი ენობრივი წარმოშობის საკითხზე მკვლევართა შეხედულებებიდან გამომდინარე, ხმისა და პერსპექტივის შესახებ მათი შემდგომი ანალიზი თავისუფალი არაპირდაპირი სტილითაა გამოწვეული. როგორც ერთხმიანი თავისუფალი არაპირდაპირი სტილის თეორიის, ასევე ორხმოვანების თეორიათა განვითარების შესახებ გამოთქმულ მოსაზრებებში. ურთიერთსაწინააღმდეგო პოზიციებს ვხვდებით. ორხმოვანების თეორიის მომხრეები ამტკიცებენ, რომ აღნიშნული სტილი ერთდროულად ორ ხმას აერთიანებს, რაც ხშირ შემთხვევაში ძნელად გასარჩევია. ესაა მთხრობელის ხმა და პერსონაჟის ხმა და ინტერპრეტაციის მდიდარ შესაძლებლობებს გვთავაზობს. ორმაგი ხმის ინტერპრეტაციას ჩვეულებისამებრ თან ახლავს რწმენა, რომ ყოველდღიურ ინტერაქციას სტილის წარმოშობა უდევს საფუძვლად. ნაშრომში წარმოდგენილია თავისუფალი ირიბი დისკურსის შესახებ სხვდასხვა მკვლევართა, ლიტარატურათმცოდნეთა, ლინგვისტთა და თარგმანის თეორეტიკოსტთა მოსაზრებები. ასევე, მე-20 საუკუნის, ინგლისელი, მოდერნისტი მწერლის, დევიდ ჰერბერტ ლორენსის მცირე პროზის მაგალითზე ფართოდაა გაანალიზებული და შემუშავებული ის გზები და მეთოდები, თუ როგორ უნდა ითარგმნოს აღნიშნული კატეგორიის პასაჟები წყარო ენიდან (SL) სამიზნე (TL), ჩვენს კონკრეტულ შემთხვევაში, ქართულ ენაზე.
##plugins.generic.usageStats.downloads##
წყაროები
ლორენსი, დ.ჰ. (2023). ინგლისი, ჩემი ინგლისი და სხვა მოთხრობები. თბილისი: გამომცემლობა პალიტრა L;
ფანჯიკიძე, დ. (1988). თარგმანის თეორია და პრაქტიკა. თბილისი: გამომცემლობა ‘’განათლება’’;
Bell, A. (1912). Narrative in the Free Indirect Discourse. London: Longman;
Benfield, A.. (1973). Narrative Style and the Grammar of Direct and Indirect Speech. Foundations of Language: Vol.10, No.1;
Bennett, J. (2011). Translation Studies. Oxford. University Press;
Brinton, L. (1980). Represented Perception: A Study of Narrative Style: Poetics. Oxford University Press;
Bosseaux, Ch. (2007) How Does It Feel? Point of View in Translations. The Case of Virginia Woolf into French. New York;
Cohn, D. (1966). Narrated Monologue: Definition of a Fictional Style. Routledge;
Lawrence, D.H. (1914). England, My England and Other Stories. London: Penguin Classics;
Oltean, S. (1993). A Survey of the Pragmatic and Referential Functions of Free Indirect Discourse, Poetics Today, No.4;
Pascal, R.. (1977) The Dual Voice, Free Indirect Speech and Its Functioning in the 19th European Novel. Manchester University: Press;
Stevenson, R.. (1992). Modernist Fiction: An introduction. The University Press of Kentucky;
Toolan, M. (2013). Narration and Its Transformation. Oxford: University Press;
Voloshinov, P. (1973). Language As a Tool for Indirect Discourse. Moscow: Progress Publishing House.
ჩამოტვირთვები
გამოქვეყნებული
როგორ უნდა ციტირება
გამოცემა
სექცია
